Duits filosoof (Düsseldorf 24 Jan. 1854 - Marburg 17 Aug. 1924), studeerde klassieke philologie en wijsbegeerte en werd in 1885 buitengewoon, in 1892 gewoon hoogleraar te Marburg. Hij vertegenwoordigde met zijn leermeester H.
Cohen het Neokantianisme der Marburger school (z Kant, Kantianisme). Grote bekendheid verwierf Natorp’s werk over Plato’s Ideeënleer, die hij vanuit de panlogistische geldigheidssfeer van het transcendentaal-idealisme trachtte te benaderen. Natorp’s belangstelling ging bijzonder uit naar de problemen der opvoedkunde, waarover hij tal van destijds zeer gewaardeerde inleidingen schreef. Zijn kennis-theoretisch scherp doordachte werk over psychologie bleef een torso: de stijgende betekenis der phaenomenologie van Edmund Husserl belemmerde het strenge rationalisme der Marburger school in zijn voortgang en Natorp zag zich genoodzaakt de grondslagen van zijn filosofie te herzien. Hij werd daarbij sterk beïnvloed enerzijds door J. G.
Fichte, anderzijds door het Indische denken (Tagore). De vraag naar de geldigheid der kennis werd thans voor hem in de eerste plaats vraag naar de zin, speciaal de metaphysische grond der kennis. De mystieke samenhang van zijn en behoren voerde hem tot het postuleren van een oergrond aller kennis (de Johanneïsche Logos), waardoor filosofie zelf scheppende betekenis kreeg, filosofie zelf tot schepping werd. In Natorp leeft de erfenis van het Duitse idealisme in late nabloei op, even naïef als voornaam een periode van volksmythologisering voorbereidend, welker brute vormen hijzelf zeker zou hebben afgewezen.PROF. DR H. VAN OYEN
Bibl.: Descartes’ Erkenntnistheorie (1882); Forschungen zur Geschichte des Erkenntnisproblems im Altertum (1884); Die Ethika des Demokritos (1893); Religion innerhalb der Grenzen der Humanität (1894); Sozialpädagogik (1899, 1925); Plato’s Ideenlehre (1903); Philosophische Propädeutik (1903); Allgemeine Psychologie in Lehrsätzen (1904); Logik (1904); Pestalozzi (1905); Allgem. Pädagogik in Leitsätzen (1905, 1927); Jemand und Ich (1906); Paedagogische geschriften: Philosophie u. Pädagogik (1909, 31923); Gesammelte Abhandlungen zur Sozialpädagogik (1909 21922); Die logischen Grundlagen der exakten Wissenschaften (1910); Philosophie (1911); Volkskultur u. Persönlichkeitskultur (1911); Allgem. Psychologie nach kritischer Methode (I, 1912); Deutscher Weltberuf (2 dln, 1918); Student u. Weltanschauung (1918); Der Idealismus Pestalozzis (1919); Genossenschaft!. Erziehung als Grundlage zum Neubau des Volkstums u. des Menschentums (1920); Stunden mit Rabindranath Thakkur (1921); Individuum und Gemeinschaft (1923); Vorlesungen über praktische Philosophie (1925); Voorn. alg. hoofdw.: Sozialidealismus (1920, 1922).
Lit.: Die Philosophie der Gegenwart in Selbstdarstellungen, Bd. 1 (21923); E. Cassirer, P. N., in: Kantstudien, XXX (1925); H. Levy, P. N.’s prakt. Philos., ald.
XXXI (1926); P. v. Fragstein, P. N. in der Entwickl. s. pädag. Denkens, diss. Breslau (1929); J. Gräfe, Das Problem d. menschlichen Seins in der Philos.
P. N.’s, diss. Leipzig (1933): H. Schneider, Die Einheit als Grundprinzip der Philos. P. N.’s, diss.
Tübingen (1936); J. Klein, Die Grundlegung der Ethik in der Philos. P. N.’s, diss. Bonn (1942).
