plantenfamilie uit de orde der Polycarpicae met ca 100 soorten, waterplanten met een dikke wortelstok met verspreide vaatbundels zonder echte vaten, meest met grote, langgesteelde, drijvende, schild- of hartvormige bladeren, alleenstaande, regelmatige, 2-slachtige bloemen met 3-5 kelkbladen en 3-veel kroonbladen, meeldraden en vruchtbladen en van een arillus en melig endo- en perisperm voorziene zaden. Men verdeelt ze in Cabombeae, Nelamboneae en Nymphaeae. De 1ste groep omvat de geslachten Cabomba Aubl. (tropisch en subtropisch Amerika) en Brasenia Schreb. (met de in Amerika, Azië, Afrika en Australië voorkomende soort B. purpurea). Tot de 2de behoort het geslacht Nelumbo Adans., met 2 soorten: N. nucifera Grtn. (7 Lotos) en N. lutea W.
De Nymphaeae hebben een veelhokkig vruchtbeginsel met een zittende stempel met evenveel stralen als carpellen en talrijke zaadknoppen op de tussenschotten. Hiervan zij in de eerste plaats genoemd het geslacht Nuphar Sm., met 7 soorten op het noordelijk halfrond en in Nederland N. luteum Sm. of Gele Plomp. De bloemen vertonen hier 5 grote gele kelkbladen (bij andere soorten tot 12), meest 13 kleine, in nectariën veranderde kroonblaadjes, veel vrije meeldraden en een io-16-hokkig eivormig vruchtbeginsel, dat rijpt tot een besvrucht, waaruit de niet van een arillus voorziene zaden door rotting vrijkomen. Bij het geslacht Nymphaea L., met 32 soorten in de warme en gematigde streken, heeft men een 4-bladige kelk en zijn de talrijke bloembladen en meeldraden en overgangen er tassen met het vruchtbeginsel vergroeid, als gevolg waarvan de bolle vrucht veel littekens vertoont. In Nederland vindt men hiervan slechts N. alba L., de Witte Waterlelie, maar vele soorten worden in kassen gekweekt. Bij 2 verdere geslachten met 4 kelkbladen komt een geheel onderstandig vruchtbeginsel voor: Euryale Slsb. met de paars bloeiende, zeer stekelige E. ferox SIsb. uit Oost-Azië en Victoria Ldl., met 2 soorten in het Amazonegebied, waarvan V. regia Ldl., met tot 2 m in doorsnede metende, aan de rand naar boven omgebogen, van onderen gestekelde bladeren en 's avonds opengaande, de volgende dag van wit naar rood verkleurende bloemen, de bekendste is.
