eigenlijk Aboe Ali al Hasan ibn Ali ibi Ishak al-Toesi, minister uit de eerste Seldjoekentijd in Perzië, onder de sultans Alp Arslan en Malik Sjah (Radkan bij Toes, Oost-Perzië, waarschijnlijk 10 Apr. 1018-bij Sihna 14 Oct. 1092), trad kort na 1050 in dienst van de Seldjoekenaanvoerders in Chorassan en kreeg spoedig het bestuur dezer provincie in handen tot 1063. In dat jaar kwam Alp Arslan aan de regering; hij benoemde Nizâm al-Moelk tot vizier.
Zijn invloed werd oppermachtig toen Alp Arslan in 1072 vermoord werd en door de jeugdige Malik Sjah opgevolgd; gedurende 20 jaren was hij daarna de werkelijke heerser van het Seldjoekenrijk. Hij resideerde gewoonlijk in Isfahan. Hij is op de reis van Bagdad naar Isfahan vermoord, waarschijnlijk door een aanhanger van Hasan Sabbah, de stichter van de Sji’ietische secte der Assassijnen, waartegen Nizam al-Moelk steeds met de grootste strengheid opgetreden was. Hij streefde er integendeel naar de Sunnietische vorm van de Islam heersend te maken en stichtte tot dat doel in het rijk een aantal beroemde theologische leerscholen (Modrasa). Verder staat op zijn naam een in de Perzische letterkunde zeer populaire vorstenspiegel, genaamd Sijdsat-nama (1092), waarin aan de hand van een groot aantal verhalen de juiste wijze van regeren wordt aangetoond.Bibl.: Siyasat Nameh, Traité de gouvernement composé pour le sultan Melik Chah par le vizir N. Oul-Moulk, uitg. en vert. d. G. Schefer, 3 dln (1891-’97), met biografie.
