of Azande, een negervolk wonend in het gebied ten N. van de grote Kongo-bocht tussen 20° en 27° O.L. en 4°-6° N.Br. Op een ruimte van ca 3 X Nederland tellen zij wellicht 2 à 2,5 millioen zielen.
Ze vormen geen homogene bevolking, doordat de groep ontstaan is uit tal van onderworpen stammen, waarboven de veroveraars een aristocratie, de Avungura, vormen. Alle Avungura beweren af te stammen van Mabenge, de vorst die 3 of 4 generaties leefde vóór de laatste koning, welke in 1905 gedood werd. Sedert Afrika verdeeld is onder Europese machten, kunnen de Azande hun rijk niet meer uitbreiden, en zelfs is dit bij de afbakening der grenzen komen te liggen in Frans, Belgisch - en Engels gebied. De meeste Azande onderscheiden zich van andere negervolken door een zeer brede schedel; de huidkleur is meer donkerbruin dan zwart en met een rode ondertoon. Het zijn zeer levendige lieden, geestelijk de meerderen van hun buren. Maar ze waren berucht om hun kannibalisme.
In de oorlog aten ze verslagenen van elke leeftijd en ook alleenstaande lieden van het eigen volk werden na hun overlij verorberd, hoewel sommige Azande de anthropophagie verachtten. Hét bestaansmiddel is de landbouw; veeteelt drijft men niet.Meisjes worden al verloofd, als ze nog in de wieg liggen. Als de vereiste bruidsprijs betaald is, huwt het meisje meestal op 16-jarige leeftijd. Een merkwaardigheid is, dat Avungura soms een eigen dochter of zuster tot vrouw nemen; deze vrouwen genieten een grote mate van sexuele vrijheid, krijgen liefst geen kinderen en zijn meer hetaeren dan echtgenoten. Juist om haar onafhankelijk gedrag willen gewone lieden liever geen Avungurameisje tot vrouw, als men deze al aan hen zou willen afstaan.
De Azande geloven in een hoogste wezen, Mböli, welk geloof door waarnemers echter zeer verschillend beoordeeld wordt. Mböli straft slechte daden met onweer, maar dit schijnt in het Azande-geloof ook veroorzaakt te worden door magische handelingen, welke Mböli beïnvloeden. Om de uitslag van belangrijke handelingen te weten te komen, wordt veel gebruik gemaakt van orakels.
PROF. DR J. J. FAHRENFORT
Lit.: A. de Galonne Bienfaict, Azande (Inst. Solvay 1921); C. G. Seligman and Brenda Z. Seligman, Pagan Tribes of the Nilotic Sudan (London 1932); E. E. Evans Pritchard, Witchcraft, Oracles and Magic among the Azande (Oxford 1937).
