of neutralisatie noemt men in het volkenrecht de toestand, dat een bepaald gebied, hoewel de souvereiniteit van de staat die er het gezag uitoefent niet wordt aangetast, blijvend neutraal is. In ruimere zin verstaat men er wel de permanente onzijdigheid van een gehele staat onder (z neutraliteit).
In engere zin bedoelt men er de permanente neutralisatie van een gedeelte van een souvereine staat mede. Anders dan bij de permanente onzijdigheid van een gehele staat zullen bij de neutralisering van een gedeelte van het staatsgebied daar gewoonlijk geen inrichtingen voor militaire doeleinden, als vestingen en militaire bezetting, mogen worden gevestigd. Voorbeeld van neutralisatie in engere zin geeft de neutralisering van het gebied van Chablais, Faucigny en een gedeelte van Opper-Savoie sedert 1816 tot 21 Mrt 1928, toen na langdurige onderhandelingen de Zwitserse gezant te Parijs aan de Franse regering een verklaring overhandigde, volgens welke de Zwitserse regering zich met de opheffing der neutralisatie van genoemd gebied accoord verklaarde; verder Neutraal Moresnet, dat van 1816 tot de inwerkingtreding van het vredesverdrag van Versailles (28 Juni 1919) geneutraliseerd was (van 1816-1839 stond het onder gemeenschappelijke souvereiniteit (condominium) van Nederland en Pruisen; in laatstgenoemd jaar is België in de rechten van Nederland getreden; sedert het verdrag van Versailles staat het onder de uitsluitende souvereiniteit van België).Indien, ter bevordering van onderlinge vreedzame betrekkingen, grensstroken worden geneutraliseerd en gedemilitariseerd (z demilitarisering), spreekt men van neutrale zones. Een voorbeeld verschaft de tussen Noorwegen en Zweden bij het verdrag van Karlstadt van 26 Oct. 1905 op een afstand van 15 km van de grens ten Z. van de 61ste breedtegraad ingestelde zone. Als een neutrale zone kan men ook het Duitse Rijnland na het vredesverdrag van Versailles (artt. 42 en 43) beschouwen. De Duitse linker Rijnoever tot aan de grenzen en het gebied aan de rechterzijde van de Rijn tot 50 km oostwaarts moesten zonder versterkingen of militaire bezetting blijven. Deze bepalingen, die in 1925 bij het verdrag van Locarno bevestigd werden, zijn op 7 Mrt 1936 door Duitsland opgezegd. Ook in de landstreek, gelegen tussen de belangensferen van twee staten, worden wel neutrale zones ingesteld. De partijen verplichten zich dan, geen politieke invloed in dat neutrale gebied uit te oefenen.
MR L. V. LEDEBOER
Lit.: A. Baldassari, La neutralizzazion (Roma 1912); W. Krauel, Neutralität, Neutralisation und Befriedung im Völkerrecht (München - Leipzig 1915); K. Strupp, Neutralisation, Befriedung, Entmilitarisierung (Stuttgart 1933).
