graaf (1815), Frans staatsman en militair organisator (Nolay in Cote d’Or 13 Mei 1753 - Maagdenburg 3 Aug. 1823), werd in 1791 lid van de Wetgevende Vergadering en in 1792 van de Nationale Conventie.
Hij schaarde er zich bij de Bergpartij Berg), werd lid van het Comité de Salut Public en wijdde zich aan de militaire aangelegenheden. De organisatie der talrijke legers, die door de „levée en masse” gelicht waren, de voedsel- en kledingvoorziening door middel van „requisities”, de regeling van de ammunitie-aanmaak, was alles zijn werk. Bovendien schiep hij een nieuw officierscorps en een nieuwe tactiek. Het is zijn arbeid geweest, die het overwicht van Frankrijk op militair gebied tussen de jaren 1794-1814 mogelijk heeft gemaakt.
Men noemt hem dan ook ,,l’organisateur de la victoire”. In het jaar II ontstond een tegenstelling tussen hem en Robespierre omdat hij heel wat aristocraten, die hij als militaire deskundigen niet missen kon, in het leger behield. Na Thermidor werd hij lid van de Raad der Ouden en van het Directoire. Hij regelde het veldtochtsplan van 1796.
Na Fructidor 1797 moest hij vluchten, doch na 18 Brumaire 1799 keerde hij terug. In 1800 was hij korte tijd minister van Oorlog.
Als lid van het Tribunaat van 1802-1807 bleef hij in de oppositie. In 1814 bood hij Napoleon zijn diensten aan, maar de keizer scheepte hem af met het commando over Antwerpen, dat hij met succes verdedigde. Tijdens de Honderd Dagen was Carnot minister van Binnenlandse Zaken. De Tweede Restauratie dreef hem in ballingschap.
Bibl.: De la défense des places fortes (1789; 4de dr. 1814); Réflexions sur la métaphysique du calcul infinitésimal (1797; 4de dr. 1860); Géométrie de position (1803); Principes fondamentaux de l’équilibre et du mouvement (1803); Correspondance générale (4 dln, 1892-1907; uitg. Charavay).
Lit.: L. Hippolyte Carnot, Mémoires sur C. (2 dln, 18611864; 2de dr. 1907); Gennet, Lazare C. (1888); Fink, C., sein Leben und seine Werke (1894).
