Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

Karl LIEBKNECHT

betekenis & definitie

Duits communist (Leipzig 13 Aug. 1871 - vermoord Berlijn 15 Jan.. 1919), zoon van de volgende, was — hoewel sinds 1908 SDC.-dem. lid van het Pruisische Huis van Afgevaardigden en sedert 1912 van de Rijksdag — al vroeg in oppositie tegen de leiding van zijn partij door zijn anti-militaire agitatie. In Aug. 1914 liet hij zich nog door de partijdiscipline verplichten, vóór de oorlogscredieten te stemmen, op 2 Dec. d.a.v. was hij het enige lid van de Rijksdag, dat ;tegen deze credieten stemde.

Met Rosa Luxemburg, Clara Zetkin en Frans Mehring begon hij toen, tegen de wil der partij-instanties, zijn actie tegen de krijgvoering. In Jan. 1916 trad Liebknecht mit de S.P.D. Hij werd nu gemobiliseerd als landweerman en toen hij op 1 Mei te Berlijn een demonstratie tegen de oorlog trachtte te organiseren kreeg hij vier jaar tuchthuisstraf. In 1917 stichtte hij te zamen met Rosa Luxemburg de .„Spartakusbund”. Na het uitbreken van de Novemberrevolutie in 1918, toen de Spartakisten, hoewel nog lid van de Onafh. Soc. Partij, het onderling over de te voeren tactiek geheel niet eens waren, eiste Liebknecht in Die Rote Fahne en in vele ^vergaderingen de afzetting van alle oude autoriteiten, oprichting van een „Rode Garde”, alle macht aan de arbeiders- en soldatenraden. In Dec. 1918 scheidde Spartakus zich ten slotte af van de Onafhankelijken en werd de „K(ommunistische) P(artei) D(eutschlands)” opgericht. Op het eerste Congres daarvan besloot men met /, meerderheid, niet mee te doen aan de verkiezingen voor een Nationale Vergadering, overigens tegen de zin van Liebknecht en Rosa Luxemburg. Dezen gingen in hun krant echter voort, hun aanhangers tot „putschen” aan te drijven, ook toen de Berlijnse Sovjet het besluit nam: geen rode garde, toen de Onafhankelijke Emil Eichhorn door de regering afgezet werd als commissaris van politie en Noske tot gouverneur-generaal benoemd. In de bloedige straatgevechten van 10-13 Jan. 1919 werd Spartakus toen verpletterd. 15 Jan. werden Liebknecht en Rosa Luxemburg vermoord.Bibi.: Militarismus und Antimilitarismus (2de dr., Zürich 1911); Klassenkampf gegen den Krieg (Berlin 1919); Studien über die Bewegungsgesetze der gesellschaftlichen Entwicklung (München 1922); Briefe aus dem Felde, aus der Untersuchungshaft und aus dem Zuchthaus (Berlin 1919);'Reden und Aufsätze (Hamburg 1921); Politische Aufzeichnungen (Berlin 1921); K. L. en Rosa Luxemburg over misdaad en straf (Amsterdam 1922).

Lit.: Das Zuchthausurteil gegen K. L. (Berlin 1919); M. Adler, K. L. u. Rosa Luxemburg (1918); K. Radek, Rosa Luxemburg, K. L., Leo Jogiches (1921); H. Schiemann, K. L. (Dresden 1919, iode dr. 1923); Clara Zetkin, Rosa Luxemburg, K. L., Franz Mehring, die Führer d. Spartakusbundes u. Gründer der Kommun. Partei Deutschlands (Moskau - Leningrad 1934); Emile Burns, K. L. (London 1934).

< >