een 270 500 km2 groot, met hoge bergketens en tal van vulkanen bedekt, schiereiland in N.O.-Azië, is 1350 km lang en 225480 km breed en wordt in het O. door de Bering Zee en in het W. door de Zee van Ochotsk (Okhotsk) omsloten. Voor de oostkust ligt het 1582 km2 grote eiland Karaginsk.
BODEMGESTELDHEID, ENZ
De oostkust is omgeven door een dubbele keten van deels nog werkzame vulkanen (Kloetsjew of Kloetsjewskaja Sopka, 4917 m, de hoogste top van geheel Siberië; Sjiweljoetsj, 3206 m); verscheidene er van dragen gletsjers. Over het midden van het schiereiland loopt een derde keten, grotendeels uit voormalige vulkanen bestaande, met als hoogste top de Itsjinska of Belaja (3650 m). De westzijde is meer vlak en met lage heuvelreeksen bedekt, een toendragebied 580 tot 730 m hoog. Men vindt op het schiereiland zwavelbronnen, zwavellagen en warme bronnen. Hevige aardbevingen zijn er niet zeldzaam. De meeste rivieren monden uit aan de westkust.
Het klimaat van Kamtsjatka is ruwer dan van de op gelijke breedte liggende delen van Europees Rusland. De gemiddelde jaartemperatuur is laag onder invloed van de koude Koerden Stroom. De neerslag neemt af van O. naar W.; de sneeuwval, aanvangende in October, is groot. Over het algemeen is het weer stormachtig en veranderlijk met sneeuw, regen of nevel gedurende het grootste deel van het jaar. In de zomer is het weer ongestadig, met regen en nevel. In het N.O. is de grond met rendiermos bedekt; voor het overige deel met bossen.
De berghellingen zijn begroeid met denne-, lorke- en berkebomen of zijn met weiden bedekt. Langs de kust treft men de dwergberk aan. De meren en rivieren bevatten veel vis, vooral zalm, en in de aangrenzende zeeën vindt men walvissen, robben, kabeljauw en haring. Op het land leven o.a. beren, wolven, vossen, sabeldieren.
MIDDELEN VAN BESTAAN
Kamtsjatka is zeer dun bevolkt, nog geen 50 000 zielen. De nomadische Korjaken en Lamoeten bewonen het binnenland en houden rendieren. De Lamoeten, die de gebergtedalen in het midden en in het N. bewonen, gebruiken naast rendieren ook honden als trekdieren; naast de rendierteelt beoefenen zij de jacht. In het voorjaar worden de buitgemaakte pelzen in de handelsposten verhandeld. De Kamtsjadalen wonen in kleine nederzettingen, meestal aan rivieren en leven van jacht, bereiding van rendierhuiden en visserij. Afgezien van de landbouw en de veeteelt, die slechts in het zuidelijk deel van het schiereiland beoefend worden, vormen de visserij en de jacht op pelsdieren bij uitstek de middelen van bestaan.
Wat de visserij betreft wordt Kamtsjatka in het gehele Russische gebied slechts door de Kaspische Zee-visserij overvleugeld. Grote visverwerkende bedrijven zijn gesticht o.a. te Nisjni Kamtsjak, die in de zomer duizenden handen, ook uit andere delen van Azië, werk verschaffen. De walvis- en robbenvangst is gemoderniseerd door het gebruik van fabrieksschepen. Naast de jacht op pelsdieren heeft men fokbedrijven opgericht; ook zijn collectieve jachtbedrijven gesticht en wildreservaten ingesteld.
Petroleum, die op de oostkust en steenkolen, die in het N. gewonnen worden zijn van betekenis voor de industrialisatie van het Amoergebied en voor de bedrijven in Wladiwostok en omgeving.
De voornaamste nederzetting en tevens de belangrijkste haven van het schiereiland is Petropawlowsk, aan de noordelijke oever van de Awatsja Baai. Het is een vloot- en luchtbasis en heeft als locale industrie visconservering en scheepsbouw. De verbinding van Kamtsjatka met het overige van Rusland loopt via Wladiwostok, 1500 mijl ten Z. gelegen.
GESCHIEDENIS
Kamtsjatka werd tegen het einde van de 17de eeuw door de Russen in bezit genomen. Als ontdekker wordt Wladimir Atlassow genoemd, die ca 1697 de nederzetting WerchneKamtsjak stichtte. In 1803 werd het schiereiland tot een afzonderlijk district verheven en in 1812 kwam het onder het bestuur van het ministerie van Marine. In 1855 echter werd het bij het kustgewest van Oost-Siberië gevoegd, sedert 1910 behoorde het tot het gouvernement Kamtsjatka (groot 1 257 110 km2) met Petropalowsk tot hoofdstad. Na de revolutie maakte het schiereiland deel uit van het gebied van het Verre Oosten. Dit district Kamtsjatka omvatte niet alleen het schiereiland maar ook een deel van het vasteland. Thans maakt het zuidelijk deel (2/3 van Kamtsjatka omvattend) als een district deel uit van het Khabarowsk Territorium; het noordelijk deel, de isthmus, is gevoegd bij het Nationale District van de Korjaten.
Lit.: G. W. Steller, Beschreibung von dem Lande Kamtschatka (Petersburg 1774); S. Bergman, Pa Lundslade genom K. (2de dr., Stockholm 1926, Eng. vert.: Trough K. by dogsled and skis, 1927; Duitse vert. 1928); Idem, K. (Stockholm 1928).
