(Franz) Oostenrijks componist (Rohrau 1 Apr. 1732 - Wenen 31 Mei 1809), had als knaap een mooie sopraanstem, die hem een plaats als koorknaap aan de Stefansdom te Wenen bezorgde. Bij het intreden van de stemwisseling werd hij ontslagen.
Er volgden moeilijke jaren voor de grotendeels autodidactisch gevormde en nog steeds op eigen kracht voortstuderende en componerende jonge muzikant. Wel is waar ontving hij enig compositie-onderwijs van N. Porpora, bij wiens zanglessen hij accompagneerde. Door Porpora werd hij ook voorgesteld aan Dittersdorf*, Gluck* en Wagenseil. Al spoedig werden Haydn’s pianosonates in afschriften verspreid en deze verschaften hem een eerste faam als componist. De muziekliefhebber K.
G. von Fürnberg, die op zijn landgoed Weinzierl concerten arrangeerde, stimuleerde Haydn om een strijkkwartet te schrijven en bezorgde hem in 1759 een kapelmeesterspost nabij Pilsen. In het jaar zijner benoeming schreef hij zijn eerste Symphonie. Door het ontbinden van de kapel kwam Haydn enige tijd zonder betrekking. In 1761 verbond vorst Esterhazy Haydn eerst als tweede en vijf jaar later als eerste dirigent aan zijn kapel. In 1790 stierf vorst Esterhazy, diens erfgenaam ontbond de kapel, doch stond Haydn een ruim jaargeld toe. De inmiddels tot ver over de grenzen beroemde componist vestigde zich te Wenen.
Bevrijd van zijn ambtelijke plichten kon hij thans gevolg geven aan een uitnodiging om in Londen 6 symphonieën te komen dirigeren. Deze eerste Engelse reis werd een groot succes, ook buiten de symphonieconcerten werden Haydn’s werken uitgevoerd; hij werd gevierd, met geschenken overladen en in Oxford tot doctor h.c. benoemd. De bij deze gelegenheid gespeelde Symphonie dankt daaraan nog de bijnaam ,,Oxford”symphonie. In 1794 volgde een tweede en even succesvolle concertreis naar Londen. Een jaar later richtte een nieuwe vorst Esterhazy de kapel weer op en Haydn werd met de leiding belast. De volgende jaren brachten een hoogtepunt in Haydn’s oeuvre in de beide oratoria Die Schöpfung (1797) en Die Jahreszeiten (1800).
Geleidelijk lieten de ouderdomskwalen zich gevoelen en verlamden zijn werkkracht. Enige dagen na de intocht van de Fransen in Wenen overleed hij.Bibi.: Haydn schreef oratoria, o.m. Die Schöpfung, Die Jahreszeiten en Die sieben Worte des Erlösers am Kreuz, een aantal cantates, Te Deums,een Stabat Mater, 12 missen, een tiental opera’s, 104 symphonieën, 16 ouvertures, 4 klavierconcerten, 6 vioolconcerten, 5 celloconcerten, een fluitconcert, een hoboconcert, 2 hoornconcerten, een trompetconcert en 7 andere concerten, 85 strijkkwartetten, 2 nonetten, 14 octetten, 4 sextetten, een kwintet, 2 kwartetten, 31 pianotrio’s, 158 trio’s voor andere bezettingen, 8 duo’s, 8 vioolsonates, 52 pianosonates en kleinere stukken voor piano, liederen, aria’s, vocale duetten, terzetten en kwartetten, w.o 42 canons en een groot aantal kleine stukken voor verschillende bezetting.
Lit.: K. F. Pohl, J. H. (2 dln, 1875-1882, m. vervolg d. H. Botstiber, 1927); K.
Geiringer, Joseph Haydn (1932); W. Reich, J. H., Leben, Briefe, Schaffen (Luzem 1946); W. H. Thysse, Jozef Haydn (Ned.) (1948).