Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 04-07-2022

Janitsaren

betekenis & definitie

(van Turks: Jeni Tseri, nieuw leger) is de naam van een Turkse militie, die van ca 1360-1826 heeft bestaan. Aanvankelijk werd zij gerecruteerd uit Christelijke krijgsgevangenen, maar in de 15de eeuw kwam de gewoonte op, haar aan te vullen door een op gezette tijden plaatshebbende lichting van Christenkinderen, genaamd dewsjirme. Deze gewoonte is blijven bestaan tot het einde der 17de eeuw; daarna werd het beginsel, dat de Janitsaren van niet-Mohammedaanse afkomst moesten zijn, prijsgegeven.

Toen als gevolg hiervan de tucht in dit voormalige keurcorps, dat gewoonlijk de kern in het Turkse leger uitmaakte, verslapte en het door de vele opstanden, die het verwekte, een gevaar in de staat was geworden, beproefden sommige sultans tevergeefs door oprichting van een nieuwe militie hen allengs op zijde te schuiven; de eerste pogingen mislukten en kostten Selim III zijn troon en zijn leven. Eerst aan sultan Mahmoed II gelukte het, die steeds dreigende macht te vernietigen. Nadat een opstand van hen mislukt was, verklaarde een proclamatie van 16 Juni 1826, dat het corps Janitsaren voor altoos was ontbonden en terstond daarop werd een bloedbad aangericht onder de Janitsaren in de hoofdstad, waaraan er ca 15 000 ten offer gevallen zouden zijn. Ook in de provincies werden zij vervolgd, met het gevolg, dat het roemrijke corps voor altijd vernietigd was.

< >