Nederlands reisbeschrijver (Haarlem 1563 - Enkhuizen 8 Febr. 1611), kwam vóór zijn 10de jaar te Enkhuizen, waar de zucht tot reizen hem beving. Op zijn 16de jaar trok hij naar Valencia, een jaar later naar Lissabon, waar hij tot 1583 bleef.
Toen nam hij een bescheiden baantje aan, dat hem naar het land zijner dromen, Indië, zou voeren. Hij werd boekhouder (of rentmeester) van een hoge geestelijke, die tot aartsbisschop van Goa was benoemd. Van Linschoten bleef daar bijna 6 jaren en verzamelde er een massa gegevens over land en volk, dieren en planten, goud en edelgesteenten, handel en bedrijf, klimaat en gezondheid van geheel Indië, meer in het bijzonder een omstandige beschrijving van de zeeweg om in Indië te komen. Hij leerde er een landgenoot kennen, Dirck Gerritsz. Pomp, van Enkhuizen (meer bekend als Dirk China), die gelijk met hem naar het vaderland zou terugkeren. Van deze Dirk China, die Japan en China had bezocht, heeft Van Linschoten waardevolle gegevens voor zijn Itinerario gekregen. Van 1589 tot 1591 verbleef hij op de Azoren, als agent van de Fuggers. Daarna vinden we hem terug in Enkhuizen, waar hij zijn gegevens ordende en voor de pers gereedmaakte met de hulp van zijn vriend, dr Ten Broecke (Paludanus). Maar op dat tijdstip was men in de Nederlanden juist doende met het zoeken van een N.O. doorvaart naar Oost-Azië en op dringend verzoek van de promotors maakte Van Linschoten de eerste en tweede onderneming mee (1594 en 1595). Naar men weet is een N.O. doorvaart niet gevonden, maar Van Linschoten heeft een zeer waardevol journaal van deze tochten bijgehouden, dat later is gedrukt.Bibl.: Itinerario, voyage ofte schipvaert van J. H. v. L. naer Oost ofte Portugaels Indien (Amsterdam 1596), gevolgd door: Reys-gheschrift vande navigatien der Portugaloysers in Orienten. Alles uyt die Portug. en de Sp. tale overgheset d. J. H. v. L. (ald. 1595), en: Beschryvinghe van de gantsche custe van Guinea, Manicongo enz. Volcht noch de beschryvinghe van West Indien (ald. 1596, gedeeltelijk v. B. Paludanus), alle drie herdr. ald. 1604-’05, 1614, 1623, 1644, uitg. d. H. Kern (Itinerario, 2 dln, ’s-Gravenhage 1910, Werk en uitg. d. de Linschoten-Ver., II, 1/2), d. J. G. M. Warnsinck (Reys-gheschrift, 2 dln, ald. 1939, id. XLIII, 1/2) enG. P. BurgerenF. W. T. Hunger (Beschryvinghe, ald. 1934, id. XXXIX), Fr. vert. Amstelredam 1659, Eng. vert. London 1598, Lat. vert. gedeeltelijk Hagae Gom. 1599, Amstelredam 1614; Voyagie ofte schip-vaert van J. H. v. L. van by Noorden om langes Noorwegen enz. (Franeker 1601, herdr. Amsterdam 1624, uitg. d. S. P. l’Honoré Naber als: Reizen van J. H. v. L. naar het N., ’s-Gravenhage 1914, Werken uitg. d. de LinschotenVer., VIII), Fr. vert. in: Recueil de voyages au Nord IV (Amsterdam 1715).
Lit.: W. J. van Balen, Naar de Indische Wonderwereld met J. H. v. L. (Amsterdam 1942).
