Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 24-01-2022

Jacques nicolas billaud-varennes

betekenis & definitie

Frans staatsman (La Rochelle 23 Apr. 1756 - Portau-Prince op Haïti 3 Juni 1819), was oorspronkelijk geestelijke en sedert 1785 advocaat te Parijs. In 1789 publiceerde hij te Amsterdam in 3 dln zijn Despotisme des ministres de France.

Sedert 1790 kreeg hij een leidende positie in de Jacobijnenclub, werd in de herfst 1792 tot lid van de Nationale Conventie gekozen, waarin hij zich aan de kant van de Bergpartij schaarde. Na de val van de Girondijnen (31 Mei-2 Juni 1793) werd hij 6 Sept. lid van het „Comité de Salut Public”, waarvan hij de ijzeren dictatuur over het van binnen en van buiten bedreigde Frankrijk hielp vestigen. In het voorjaar van 1794 echter, nadat hij, die meer aan de kant van de Hébertisten stond, Robespierre gedwongen had na Hébert c.s. ook Danton c.s. op te offeren, ontstond in de boezem van het dictatoriale gouvernement een conflict tussen hem en Robespierre, dat liep behalve over Robespierre’s deïstische politiek, over de uitvoering van de wetten van Prairial van het jaar II, waarvan de eerste de confiscatie van de bezittingen der vijanden van de republiek ten bate van de arme burgers en de andere de vereenvoudiging van de procedure voor het Tribunal révolutionnaire bepaalde. Billaud en zijn vrienden bewerkten eindelijk op de 9de Thermidor (27 Juli) de val van Robespierre, die ze van Césarisme verdachten. Na het hongeroproer van 12 Germinal III (1 Apr. 1795) echter werd Billaud met „de staart van Robespierre” — Collot d’Herbois, Barère de Vieuzac e.a. — gevangengenomen en naar Guyana gedeporteerd. Na de staatsgreep van 18 Brumaire VIII (9 Nov. 1799) bood Bonaparte hem gratie aan, die hij weigerde.

De Mémoires de Billaud (1821) zijn vals. De echte zijn uitgegeven door Bégis onder de titel: Billaud- Varennes, Mémoires inédits et correspondance (Paris 1893).Lit.: F. A. Aulard,. Les orateurs de la Législative et de la Convention (1906).

< >