(Latijn: Heraclius) (ca 575 - 10 Febr. 641), verdreef met behulp van Afrikaanse troepen de overweldiger Phocas van de troon van het Oostromeinse rijk, liet hem onthoofden en ontving in 610 de kroon. Hij herstelde de tucht in het leger, gaf nieuwe wetten, versloeg de oorlogzuchtige Chosroës, koning der Perzen, die Syrië, Palestina en Egypte veroverd had, in de jaren 622-628 in vele veldslagen en sloot vrede met diens zoon Siroës, waardoor hij het Heilige Kruis, dat laatstgenoemde geroofd had, in triomf naar Jeruzalem terug kon brengen (23 Mrt 630).
Tevergeefs probeerde hij aan de godsdiensttwisten van zijn tijd een einde te maken door het publiceren van de Ekthesis. Tijdens de laatste jaren van zijn regering maakten de Arabieren zich meester van Mesopotamië, Syrië en Egypte, de vruchtbaarste gedeelten van zijn rijk. Hij overleed in 641, zijn gebied nalatende aan zijn zoons Constantinus en Heracleonas. De eerste leefde slechts kort en de tweede, die reeds vóór de dood van zijn vader de keizerskroon had gedragen (van 638 af), regeerde daarna niet lang meer: in Oct. 641 stonden de troepen tegen hem op en hij stierf begin 642.Lit.: A.Pernice, L’Imperatore Eraclio (1905); A. A. Vasiliev, Histoire de l’Empire Byzantin (1932).
