is de naam, die gegeven wordt aan enige soorten van het geslacht Orchis, waarbij ingesneden of handvormige knollen voorkomen. In Nederland komen er vier van in het wild voor: O. incamata L., de vleeskleurige Orchis, met een holle stengel, lange, smalle, sterk omhoog gerichte, kielvormig gevouwen, ongevlekte bladeren en vleeskleurige bloemen met een smalle lip, een algemene moerasplant; O. maculata L., de gevlekte Orchis, met een massieve stengel, korte, gevlekte bladeren en lila bloemen met een 3-lobbige lip, vrij algemeen in droge weilanden, op vochtige heiden en in de duinen; O. majalis Reichenb. (O. latifolia L.p.p.), de breedbladige Orchis, met een holle stengel, brede, gevlekte bladeren en donkerpurperen bloemen met een onderlip met 3 ongeveer even grote slippen, algemeen reeds in Mei bloeiend op moerassige plaatsen en in duinpannen; ten slotte de veel slankere O. praetermissa Druce, met de variëteit junialis Vermeulen, die zich door ringvormige vlekken op de bladeren van de ongevlekte soort onderscheidt, de zgn. rietorchis, vooral in het rietland te vinden en daar laatbloeiend, van begin Juni tot midden Juli, met lichtlila bloemen met een onderlip met brede zij lobben en een kleine middenlob.
Dank zij het voorkomen van tussenvormen en bastaarden is de determinatie van deze soorten niet altijd gemakkelijk. Zij worden wel gebracht tot een afzonderlijk geslacht Dactylorchis verm., zulks niet alleen om de knollen, maar ook om de habitus, een dadelijk vrije aar, om de steeds bladachtige, niet vliezige bracteeën, om het aantal chromosomen, dat bij de eerstgenoemde soort 40, bij de overige 80 bedraagt, tegen 32-42 bij de echte Orchis-soorten, en om het waarschijnlijk niet bastaarderen met deze, maar wel met andere soorten met handvormige knollen.
