Heilige, Kerkleraar (Arianze ca 330-390), bijgenaamd de Theoloog, kwam uit Cappadocië. Niet hijzelf, maar zijn vader was bisschop van Nazianze.
Hij studeerde aan de beroemde scholen van zijn tijd en sloot te Athene innige vriendschap met de H. Basilius. Teruggekeerd naar Cappadocië rond 359, werd hij waarschijnlijk pas toen gedoopt, en trok zich in de eenzaamheid terug voor het monniksleven en de studie. Hij was een bewonderaar van Origenes.
Ten einde zijn vader bij te staan, liet hij zich, hoewel met tegenzin, priester wijden ca 362 en bisschop ca 371. Na enkele jaren verblijf in een klooster te Seleucië kwam hij in 379 naar Constantinopel, waar hij zijn beroemde 5 Toespraken hield over de Drievuldigheid tegen de Ariaanse dwalingen. Zijn aanstelling tot aartsbisschop van Constantinopel werd op het 2de Concilie aldaar in 381 bevestigd, doch allerlei theologische twisten en andere kuiperijen maakten hem, met zijn edel en gevoelig karakter, het leven lastig en hij vertrok opnieuw naar Cappadocië, waar hij zijn laatste jaren in ingekeerdheid doorbracht en naast zijn Brieven ook Poëmen schreef, die een soort autobiografie vormen. Hij was beroemd als kanselredenaar, vooral om zijn lofredenen op heiligen en andere overledenen.
Hij schreef ook tegen Juliaan de Afvallige, en paart steeds een enigszins gezochte vormschoonheid met theologische degelijkheid. Feestdag in het Westen op 9 Mei, in het Oosten op 19 en 25 Januari.PROF. MAG. DR G. PHILIPS
Bibl.: Werken in de Patr. graeca, van Migne, 35-38; Reden, ins Deutsche übertr. (2 dln 1874-77, herdr. 1928).
Lit. :P. Godet in Dict. Th. cath., 6, 1839 ss.; H. Pinault, Le Platonisme de Gr. de Naz. (1925); E.
Fleury, G. de N. (Paris 1930); Die Soteriologie des Hl. G. v. N. (Wien 1938); P. Gallay, La vie de Saint Grégoire de Nazianze, diss.
Lyon (1943); J B. Schoemann, G. v. N. Theol.
Anthropol. in: Scholastik XVIII
