zijn tekeningen, die in statistische beschouwingen gebruikt worden om het getallenmateriaal beter te kunnen overzien. Om de samenstellende delen van één geheel met één blik te zien, kunnen deze in een strook verenigd worden of in een in segmenten verdeelde cirkel worden afgezet.
Enkelvoudige grootheden kunnen met elkaar vergeleken worden door de waarden in een stervormige figuur te plaatsen. Samengestelde grootheden worden dikwijls met behulp van naast elkaar geplaatste schaalverdelingen met elkaar vergeleken of van naast elkaar geplaatste, in sectoren verdeelde cirkels.Moet de afhankelijkheid van de verandering van een verschijnsel ten opzichte van een ander verschijnsel, bijv. de tijd, voorgesteld worden, dan kan, behalve van naast elkaar geplaatste schaalverdelingen, gebruik gemaakt worden van curve-diagrammen. Gewoonlijk worden deze in cartesische coördinaten getekend, terwijl het soms doelmatiger is hiervoor logarithmisch verdeelde coördinaten te gebruiken. In sommige natuurwetenschappen (natuurkunde, meteorologie, oceanografie) worden vectordiagrammen gebruikt, waarbij de ene veranderlijke door de lengte van een straal (poolstraal), de andere door de grootte van een hoek (poolhoek) wordt voorgesteld. In andere gevallen is het gebruik van driekoekdiagrammen aan te bevelen, nl. wanneer de verhouding van drie getallen, in procenten van hun som uitgedrukt, moet worden beschouwd. Deze methode berust op de eigenschap van een gelijkzijdige driehoek, dat de som der afstanden van een punt binnen de driehoek tot de drie zijden constant is en wel gelijk aan de hoogte.
Moet de verandering van twee grootheden bestudeerd worden in verband met de verandering van een derde, dan worden isoplethendiagrammen gebruikt. Het meest voor de hand ligt dan de toepassing van isoplethen (krommen van gelijke numerieke waarden) op cartesische diagrammen. Zulke grafische voorstellingen zijn te vergelijken met topografische kaarten met hoogtelijnen, waarbij de drie variabelen geografische lengte, geografische breedte en hoogte boven de zeespiegel zijn.
Soms is het doelmatiger isoplethen in verbinding met vectordiagrammen of driehoekdiagrammen te gebruiken. Onder stromingsdiagrammen verstaat men een soort schaalverdeling, die behalve met de tijd ook rekening houdt met de betekenis van de verdeling van het schaaldiagram. Voor populaire geschriften en tentoonstellingen worden schaaldiagrammen tegenwoordig samengesteld door herhaling van het voorwerp, dat statistisch beschouwd wordt. Ten slotte moet gewezen worden op grafische voorstellingen op kaarten, die weer in talrijke verschillende methodes verdeeld kunnen worden.
PROF. DR F. LOONSTRA
Lit.: B. G. Escher, De methodes der grafische voorstelling (Amsterdam 1934).
