(1) is de naam van een voormalige afdeling van de voormalige residentie Menado, gelegen in het noordelijk deel van Celebes, aan de Golf van Gorontalo of Tomini. Thans behoort het territoir van deze afdeling tot de daerah Noord-Celebes van de staat Oost-Indonesië.
De afdeling die 50 000 km2 groot was, telde in 1930 186 038 inw. De bevolking houdt zich bezig met de ladangbouw. Sawahbouw komt voor in de vlakte van Gorontalo. De klappercultuur is van groot belang.Lit.: R. W. v. d. Heyden, De economische toestand in de afdeling G. Blaadje voor het volkscredietwezen 1929, nr 6.
GESCHIEDENIS
In het begin van de 17de eeuw veroverde de vorst van Gowa en Tallo bijna geheel Celebes, dat hij bij het Bonggaais tractaat (1667) aan zijn rivaal van Ternate moest afstaan (Celebes ten N. van de Paloe-baai). Deze zag zich op zijn beurt genoodzaakt de 5 Gorontalo-rijkjes — Gorontalo, Limboto, Bone, Baoelemo en Atinggola — in 1677 aan de Compagnie af te staan. De gouverneur van Amboina, R. Padtbrugge, dwong deze streken, met de Sangihe- en Talaud-eilanden, in 1681 de suprematie van de Compagnie te erkennen.
Om financiële redenen zag Daendels zich genoodzaakt in de Buitenbezittingen verschillende vestigingen op te heffen. Gorontalo behield hij echter, als onderprefectuur van Amboina (19 Mei 1809), hoofdzakelijk voor de aanwerving van Christen-recruten. In overleg met de hoofden en volgens de wensen der bevolking werden de 5 rijkjes in 1889 rechtstreeks onder Nederlands bestuur gebracht; de rijksgroten waren reeds 30 jaar lang niet meer in functie.
(2), havenplaats aan de zuidkust van de noorderarm van Celebes. Een autoweg leidt o.a. naar Kwandang aan de noordkust. In 1930 telde Gorontalo 15 603 inw.
Lit.: R. Broersma, G. een handelscentrum van N.-Celebes, Tijdschr. v. h. Kon. Ned.
Aardr. Genootschap 1931.
