Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

GODSVREDE-BEWEGING

betekenis & definitie

(Pax Dei) was een poging der Kerk om weerlozen tegen handtastelijkheden te verdedigen. Zo werd te Bordeaux in 989 de excommunicatie gesteld op het beroven van weerlozen en ongewapenden.

Gelijke besluiten werden ook op andere samenkomsten genomen, waardoor men aan weerlozen vrede waarborgde om Gods wil. Straffen werden gesteld ten opzichte van degenen, die de Godsvrede stoorden. Iets anders was de Treuga Dei (Frans: trève de Dieu), die tot doel had oorlog en vete zelf te beperken. De eerste sporen hiervan zien wij op een concilie te Elne bij Perpignan, waar verboden werd van Zaterdagmiddag tot Maandagmorgen 6 uur een vijand aan te vallen.

Later werden vier dagen in de week, advents- en vastentijd, verschillende feestdagen aan de oorlog onttrokken. In Clermont (1095) werd door paus Urbanus II voor de gehele Christenheid de godsvrede (pax Dei) verplicht gesteld (onbeperkt) ten opzichte van geestelijken, monniken, deelnemers aan de kruistocht, bedevaartgangers, vrouwen, kooplieden, boeren. De Treuga Dei werd verplicht gesteld van Woensdag tot Maandag van elke week, voor de adventstijd tot het einde van het Octaaf van Driekoningen, van Septuagesima tot Zondag na Pinksteren. De Lateraanse synoden van 1123, 1139, 1179 stelden godsvrede verplicht voor de hele kerk.Lit.: G. Gorris S.J., De denkbeelden over oorlog en de bemoeiingen voor vrede in de 11de eeuw (Nijmegen 1912); L. Quidde, Histoire de la paix publique au moyen-age in Recueil des Cours. Acad. de droit intern. (1929); W.

Schnelbögl, Gottesfriede u. Landfriede (1932); E. Wohlhaupter, Stud. z. Gottes- und Landfr. (1933)

< >