Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

GEMINATIE

betekenis & definitie

via het Frans afgeleid van Lat. geminus, dubbel, is in de taalkunde een term voor de hoorbare verdubbeling van medeklinkers, dus wel onderscheiden van een slechts grafische verdubbeling om redenen van spelling (praatten). Zij is waarneembaar doordat er tussen de gelijke consonanten een vermindering van luchtdruk optreedt of doordat de consonant lang wordt aangehouden.

In Nederlands, Engels en Duits kennen we de eerste soort slechts bij het op elkaar stoten van gelijke consonanten in verschillende woorden óf tussen de delen van een samenstelling: ook komt, kom maar, schellak, still-life; óf onder invloed van emotie: verschrik-kelijk!, bij kinderen: mamma! In Italiaans, Spaans, Zweeds, IJslands, Fins en Hongaars treedt ook binnen het kader van één woord geminatie op. In Italiaans anno hoort men de n langer dan in analitico. De bijzondere betrekking, die er tussen het verschijnsel der geminatie en intensiteit van gevoel of nadruk bestaat of bestaan heeft, blijkt uit de taalgeschiedenis. Zij trad bijv. op bij namen (aanroepingen of roepnamen): Juppiter, Varro, Sicco, diernamen; ter aanduiding van geïntensiveerde handelingen: bukken, hikken.Lit.: K. Brugmann, Kurze vergleichende Grammatik (1904, blz. 293); O. von Friesen, Om de germanska mediageminatorna (1897); Rousselot, Principes de phonétique expérimentale (2 dln, Paris 1924).

< >