Duits schrijver (Praag 3 Juli 1883 - Klosterneuburg, bij Wenen, 3 Juni 1924), van Joods-Tsjechische afkomst. Gedurende zijn leven, dat tot kort vóór het einde ten opzichte van beroep en menselijke contacten één lange kwellende problematiek was, heeft hij slechts enige korte vertellingen gepubliceerd.
Na zijn dood heeft zijn vriend Max Brod zijn drie grote onvoltooide romans, Der Prozess (1925), Das Schloss (1926), Amerika (1927) en een bundel vertellingen, Beim Bau der chinesischen Mauer (1931), uitgegeven. Zijn werken zijn de expressie van een ten dele door zijn eigenaardige afkomst, ten dele door de dominerende figuur van zijn vader, maar dan ook door zijn wrange levenservaringen bepaalde, zware psychische druk, een gevoel van absolute menselijke vereenzaming, van dodelijke levensangst, verbonden met een hunkerend verlangen naar waarheid en geloofsverzekerdheid, dat telkens weer strandt op de ontoegankelijkheid van het Absolute. De zo ontstane synthese van een wereld van doodgewone werkelijkheid met een luguber dreigende realiteit van de verbeelding, die geheel andere dan de normale wetten volgt, krijgt door zijn koele en onbewogen, glasheldere stijl een schijn van realisme, die haar des te beklemmender maakt. Behalve in de reeds genoemde werken komt dit vooral uit in Forschungen eines Hundes, Das Urteil (1916) en, misschien het meest overtuigend, in het wrange, sinistere verhaal Der Bau (1924).Het is dan ook geen wonder, dat vooral de psychoanalytische en de existentialistische literatuurwetenschap zich met de interpretatie van zijn werk hebben beziggehouden.
PROF. DR TH. C. VAN STOCKUM
Bibl. (behalve gen. werken): vertellingen: Der Heizer (1913); Die Verwandlung (1916); In der Strafkolonie (1919); Ein Hungerkünstler (1924). Gesammelte Schriften (6 dln, 1934-37, herdr. New York 1946, uitgeg. door Max Brod).
Lit.: Max Brod, F. K. Eine Biographie (i937, 21946); H. Tauber, F. K. Eine Deutung seiner Werke (1941); C.
Neider, K. His Mind and Art (1949); A. Flores, The Kafka Problem (1946, verzameling van meest Amerik. essays over K.). Voorts opstellen in: Die Neue Rundschau, Deutsche Beiträge, Trivium (1949, 1950), German Life and Letters (1948, 1950); J. Molitor, Asmodai in Praag: F. K., zijn tijd en zijn werk (’s Graveland 1951).
