Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 23-01-2023

FAVUS

betekenis & definitie

(besmettelijk hoofdzeer, kalkklieren, kletskop) is een aandoening, die vnl. het behaarde hoofd treft en door een schimmel wordt veroorzaakt (z dermatomycosen). De schimmel groeit zowel in de haren als op de huid.

De haren worden geheel door de schimmel doorwoekerd, zodat zij hun natuurlijke glans verliezen en dof worden. Op de huid vormen de schimmels de zgn. favusschoteltjes of scutula, kleine gele korstjes tot enkele mm groot, die in het midden ingedeukt en door een haar doorboord zijn. Zowel in de zieke haren als in deze „schoteltjes” vindt men bij microscopisch onderzoek talrijke schimmeldraden. Wanneer veel favusschoteltjes te zamen voorkomen, krijgt het geheel het aspect van een honingraat, waaraan de ziekte haar naam te danken heeft (favus = honingraat). De favus, die meestal in de jeugd wordt verkregen, blijft, wanneer hij niet wordt behandeld, tot op hoge leeftijd bestaan. In het begin ziet men alleen plekjes met verkleurde haren, daarnaast vormen zich steeds meer schoteltjes; een hoofd, dat met veel gele korsten is bedekt, verspreidt een eigenaardige muizenlucht. Wanneer de ziekte blijft voortwoekeren, vallen de haren uit, de haarzakjes gaan te gronde en er ontstaat een blijvende littekenachtige kaalheid. Alleen langs de randen van het hoofd blijven de haren bestaan. Ook de onbehaarde huid kan worden aangetast en soms de nagels, die er dan verdikt, brokkelig en glansloos uitzien.Favus komt hoofdzakelijk bij de lagere volks-klassen voor. Kinderen worden meestal besmet door de ouders. Meestal zijn enige kinderen uit één gezin aangetast. De behandeling van favus van het behaarde hoofd geschiedt het beste door Röntgen-epilatie (ontharen), waardoor het hoofd enkele maanden kaal blijft. Ook kan men het hoofd kaal knippen en vervolgens de korsten verwijderen en de haren met een epileerpincet en „pikpleisters” uittrekken. Men houdt het hoofd daarna door dagelijkse epilatie gedurende 8 weken kaal, terwijl tevens geregeld ontsmet wordt bijv. door wassingen met groene zeep, penseling met jodiumtinctuur en verbanden met zwavelzalf. Ten einde de omgeving voor besmetting te vrijwaren, moet de patiënt gedurende de gehele behandeling een afsluitend hoofdverband dragen. Deze behandeling is ingrijpend en kan niet naar believen worden herhaald. Wil men het kind vrijwaren voor een herhaling der behandeling, dan moet men zijn familieleden ook nazien op favus en de zieken meebehandelen. Heel dikwijls treft men bij dit familieonderzoek een aan favus lijdende moeder aan. De behandeling der moeders stuit vaak op vele, meest sociale moeilijkheden (bezwaren van het dragen van een hoofdverband enz.). Behandeling van alle favuslijders uit een gezin tegelijk is nodig om Nederland favusvrij te maken. Favus van de onbehaarde huid is op eenvoudiger wijze te genezen dan favus van het behaarde hoofd.

DR J. H. BROEKEMA EN DR R. KOOY

< >