betekent in de Griekse literatuur „schone dood”. In de medische ethiek is euthanasie het actieve versnellen van het stervensproces bij lijders aan een ongeneeslijke ziekte door toepassing van de middelen van de geneeskunst, met het doel om hun en hun naasten het leed van een pijnlijke, aesthetisch aanstotelijke dood te besparen.
De voorstanders gaan uit van de gedachte, dat het zinloos is een lijden dat geen enkele uitkomst biedt en de patiënt als mens ontluistert te laten voortbestaan; wanneer de strijd om het leven te behouden hopeloos is, mag het geneeskundige doel van de pijnstilling overheersen; er is slechts een quantitatief verschil met het toepassen van verovende middelen, zoals dit in de practijk gebeurt en waardoor de zieke als mens practisch soms reeds lang voor zijn dood wordt geëlimineerd.
De tegenstanders menen, dat de eerbied voor het leven een onvoorwaardelijk gebod is, voorgeschreven door de natuurlijke, positief goddelijke en menselijke zedewetten. Zij zien een principiële grens tussen medicamenteuze pijnstilling, waarbij men om zijn doel te bereiken soms de maximale dosis moet overschrijden, en het bewust toedienen van een dodelijke hoeveelheid. Zij wagen het niet, deze grens te overschrijden, omdat niemand in een concreet geval kan beoordelen of het lijden zinloos is, terwijl bovendien een diagnose nooit volkomen zeker is. De zedelijke beoordeling van de euthanasie loopt parallel met die van de zelfmoord.
In de eed van Hippocrates wordt euthanasie uitdrukkelijk verboden. In Utopia van Thomas Morus wordt zij aangeprezen. In de practijk vreest men, dat het wettelijk vastleggen van een recht tot euthanasie tot gevaarlijke uitwassen kan leiden. In enkele landen (o.a. Tsjechoslowakije) bestaat thans een wettelijke regeling, waarbij vele beperkende voorwaarden zijn gesteld (eenstemmig besluit en goedkeuring van de patiënt, de naaste familie en een aantal medici). In andere landen zijn soortgelijke voorstellen gedaan. Het Nederlands Wetboek van Strafrecht zegt: „Hij, die een ander op zijn uitdrukkelijk en ernstig verlangen van het leven berooft, wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaar” (art. 293).
DR R. VAN DAM
Lit. M. V. van Mourik Broekman, Beschikkingsrecht over leven en dood (1946); A. Bayet, Le suicide et la morale (1922). Herderlijke brieven van mgr Van Galen, bisschop van Munster, uit Wereldoorlog II.
