(trias politica) of leer van de scheiding der machten is een leer door Montesquieu — die haar toepassing in Engeland meende waar te nemen — ontwikkeld in zijn beroemde werk De l’esprit des lois (1748) (Boek XI, Hfdst. VI), volgens welke er in iedere staat drie machten zijn: de wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht.
Deze machten moeten, volgens Montesquieu, niet alleen onderscheiden worden, doch moeten ook gescheiden zijn, d.w.z. verdeeld over verschillende personen of lichamen, daar vereniging van die machten in één hand de vrijheid van de burgers zou vernietigen. De wetgevende macht moet berusten bij de volksvertegenwoordiging, de macht om de wetten uit te voeren bij de monarch, de rechtsprekende macht bij rechters, die geheel onafhankelijk moeten zijn van de uitvoerende macht. Elk van deze machten heeft zich te onthouden van daden, die liggen op het terrein van de andere. Deze leer heeft grote invloed uitgeoefend op de constituties van de 18de en 19de eeuw, ook op de Nederlandse en Belgische constitutie, maar is toch nergens consequent toegepast. Een zo scherpe scheiding van machten als Montesquieu wilde, is dan ook practisch niet te verwezenlijken.Lit.: H. Reuijl, De leer der trias politica sinds Locke en Montesquieu (1886); S. J. L. van Aalten, Historisch-critische beschouwing van de leer der trias politica (1886); E. Klimowsky, Die englische Gewaltenteilungslehre bis zu Montesquieu (Berlin 1927); O. W. Kaegi, Zur Entstehung, Wandlung u. Problematik des Gewaltenteilungsprinzips, diss. Zürich (1937); Ch. Morgan, The Liberty of Thought and the Separation of Powers, Lecture, Oxford (1948); H. Rolin, De la hiérarchie des pouvoirs. Bull. de l'Acad. Royale de Belgique. Classe des lettres et des sciences morales et politiques (1936), p. 50 e.vlg.; De la Bigne de Villeneuve, La fin du principe de la séparation des pouvoirs (Paris 1934); A. Mast, De geschillen van bestuur naar Belgisch Recht (Brussel 1946). Zie ook het Montesquieu-nummer (15 Nov. 1948) van het Tijdschrift „Mensch en Maatschappij”.
