Iers volksleider (Carhen, Kerry, 6 Aug. 1775 - Genua 15 Mei 1847), uit een aanzienlijk geslacht, als Katholiek van alle ambten uitgesloten, vestigde zich in 1798 als advocaat te Dublin. Weldra trok hij te velde tegen de annexatie van Ierland door Engeland (1800) en kwam hij op voor de ontrechte Katholieken.
Met Shiel stichtte hij in 1823 de Great Catholic Association, die op wettelijke grondslag ageren zou. In 1828 werd hij door het graafschap Clare naar het Lagerhuis afgevaardigd, maar als Katholiek niet toegelaten (z Test-act). Daarop ontstond in Ierland een heftige beroering, die aanleiding werd tot de emancipatie der Katholieken in 1829. Nu werd O’Connell nogmaals te Clare gekozen. In het Lagerhuis ijverde hij voor de afschaffing der kerkelijke tienden in Ierland en voor de herroeping (repeal) der Unie. Hij kreeg zeer grote invloed in Ierland en steunde in het Parlement de Liberalen, totdat dezen tegen de toenemende agitatie in Ierland dwangwetten voteerden (1833).
In Apr. 1840 stichtte O’Connell de „Loyal National Repeal-Association” en begon de Repeal-beweging opnieuw, in enigszins andere banen geleid, doordat O’Connell hoe langer hoe meer op de legaliteit de nadruk legde: zo verwierp hij o.m. de democratische ideeën van de Franse Revolutie. Toen echter het volk, aangevuurd door de priesters, bij tienduizenden zijn meetings bezocht en schreeuwde om „repeal”, herroeping der Unie, achtte Peel (O’Connell was steeds met de Liberalen verbonden) zich toch gerechtigd zijn Association te verbieden en O’Connell te doen arresteren (Oct. 1843). Het Hogerhuis vernietigde 4 Sept. 1844 het veroordelend vonnis tegen O’Connell, maar zijn krachten waren gebroken en de Repeal-beweging kwam hoe langer hoe meer in révolutionnaire banen („Het Jonge Ierland”). In 1847 trok hij naar Rome.Bibl. : Historical Memoirs of Ireland and the Irish, Native and Saxon (1843); Speeches, ed. by M. F. Cusack, 2 din (1875); Political and Private Correspondence, ed. by W. J. Fitzpatrick, 2 din (1888).
Lit.: J. O’Connell, Life and Speeches of D. O’C, 2 din (18461847); Dunlop, D. O’C. and the Revival of National Life in Ireland (London 1900) ; Lecky, Leaders of Public Opinion in Ireland (2de dr. 1903) ; A. Zimmermann, D. O’C., der Befreier und seine politische Bedeutung für Ierland und England (1917) ; S.
Gwynn, D. O’C. (London 1929); M. MacDonagh, O’C. and the Story of Catholic Emancipation (London 1929); S. O. Faolain, King of the Beggars (1938).
