Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 06-08-2022

Cornelis tromp

betekenis & definitie

(Maartensz.), Nederlands admiraal (Rotterdam 9 Sept. 1629 - Amsterdam 29 Mei 1691), voer van jongsaf op zee, ook onder zijn vader Maarten Harpertsz. Tromp en voerde in 1650 bevel over een schip tegen de Afrikaanse zeerovers.

In 1652 nam hij deel aan de strijd in de Middellandse Zee tussen Van Galen en Bodley, alsmede aan de slag van 13 Jan. 1653, waarin Van Galen sneuvelde. Hij was toen reeds bevorderd tot schout-bij-nacht. Hij streed ook het volgend jaar tegen de Algerijnen en werd in 1656 uitgezonden, om Van Wassenaar van Obdam bij te staan om Dantzig tegen de Zweden te beschermen. In 1662 beveiligde hij een koopvaardijvloot, bestemd voor de Middellandse Zee en in 1663 en 1664 tuchtigde hij de Algerijnse zeerovers, waarna hij nogmaals een retourvloot veilig binnenbracht.

Kort vóór het uitbreken van de 2de Engelse oorlog bevorderd tot vice-admiraal, commandeerde hij een eskader in de noodlottige slag bij Lowestoft, waarna hij de vloot wist thuis te brengen. Hij trad daarna krachtig op tegen enkele „schelmachtige” kapiteins en werd, na het sneuvelen van Cortenaer, in diens plaats luitenant-admiraal en, ofschoon Oranjegezind, belast met het opperbevel over de vloot. Na De Ruyter’s terugkeer werd Tromp echter, vóórdat hij uitgezeild was, van dit bevel ontheven en onder De Ruyter geplaatst, waardoor er naijver ontstond tussen deze vlootvoogden. Tromp werd door De Ruyter beschuldigd, dat hij zich in de Tweedaagse zeeslag met de achterhoede te ver verwijderd had van de hoofdvloot en daardoor deze slag had doen mislukken. Na de slag bij Solebay (7 Juni 1672) bewerkte de Prins van Oranje een verzoening tussen De Ruyter en Tromp, waarna laatstgenoemde hersteld werd in zijn waardigheid. 7 Juni 1673 behaalden zij gezamenlijk de overwinning op de Engelse en Franse vloot. 14 Juni werd het gevecht hervat, waarin de vijand moest terugtrekken. Nogmaals werd de strijd 21 Juni op de hoogte van Kijkduin hernieuwd, waar een hevig gevecht plaats greep tussen Tromp en de Engelse vice-admiraal Spragge, waarin beiden tot driemaal toe van schip moesten verwisselen en Spragge sneuvelde. In Mei 1674 stak Tromp weder in zee, om de kust van Frankrijk te bestoken. Karel II van Engeland verhief hem in 1675 tot baronet. In 1676 ondersteunde Tromp de Denen tegen de Zweden, behaalde een glansrijke overwinning en veroverde Christianstad. Na de dood van De Ruyter werd hij tot luitenant-admiraal-generaal der Nederlandse republiek bevorderd, bleef eerst nog in de Oostzee ten dienste van de Deense koning, veroverde daarna voor de keurvorst van Brandenburg Rugen op de Zweden en zou daarna de vloot aanvoeren in de Nederlandse wateren, toen een ziekte plotseling een einde aan zijn leven maakte.

Lij.: A. Hallema, G. M. Tr. (’s-Gravenhage 1941), vgl. J. C. M. Warnsinck. Twaalf doorluchtige zeehelden (Amsterdam 1941).