(1) in het oude Rome: de wijding of toewijding van een voorwerp of plaats aan de goden. Sedert de keizerstijd speciaal de vergoddelijking in de keizerscultus (z apotheose).
Consecratiemunten dragen gewoonlijk op de voorzijde de kop van de vergoddelijkte persoon; op de achterzijde een symbolische voorstelling van de gebeurtenis.(2), in de R. K. Kerk:
a. wijding van personen of zaken door de bisschop, onder zalving met chrisma; zo spreekt men bijv. van bisschopsconsecratie, consecratie van kerken en altaren. De consecratie door de bisschop moet wel onderscheiden worden van de zegening (benedictie) door een priester;
b. de plechtige inkleding van Godgewijde maagden door de bisschop noemt men consecratio virginum;
c. het meest wordt het woord consecratie gebruikt, om het voornaamste deel der Mis aan te duiden, nl. het uitspreken der sacramentele woorden door de priester over het brood en de wijn bij de H. Eucharistie. Volgens de R.K. leer worden hierdoor het brood en de wijn veranderd in het lichaam en bloed van Christus (transsubstantiatie), zodat na de consecratie alleen nog de uiterlijke gedaanten (species, accidenten) van brood en wijn overblijven, niet echter de substantie dier zaken zelf. De consecratie heeft plaats in het midden der Mis, onmiddellijk voordat de priester de hostie en de kelk ter aanbidding opheft.
