Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

BYLINEN

betekenis & definitie

(Byliny) is de naam van de heldenzangen der volkspoëzie in Groot-Rusland, die van zeer oude tijd af tot op de huidige dag in de verbeelding en de mond van brede kringen, vnl. in de noordelijke gouvernementen Olonetz en Archangel, bewaard zijn gebleven. De oudste grote optekening der buitengewoon talrijke liederen, rapsodieën, had plaats in de 18de eeuw door Kirsja Danilow en werd in 1818 door Kalajdowitch uitgegeven (gedeeltelijk in het Duits vertaald in het boek van C.

H. v. Busse: Fürst Wladimir md dessen Tafelrunde, Leipzig 1819). Aanzienlijker verzamelingen werden uitgegeven door Rybnikow (Moskou, St Petersburg en Petrosawodsk, 4 dln, 1861-1867), Kirejewskij (10 afl., Moskou 1868-1874), Hilferding (Onega Bylinen, St Petersburg 1873), Tichonrawowen Miller (Russische Bylinen, Moskou 1894), Istomin (Liederen van het Russische volk, St Petersburg 1894), Sobolewskij (Volksliederen uit Groot-Rusland, 6 dln, St Petersburg 1885-1900).De bewaarders en verkondigers van deze epische liederen zijn meestal personen, die een zittend leven leiden, zoals kleer- en schoenmakers, en in de woningen der boeren werkzaam zijn. Deze lieden spreken niet van bylinen, maar van staran (afgeleid van stary, oud); het woord bylinen is nl. een wetenschappelijke aanduiding, die ca 1830 voor het eerst opkomt. Het aantal zangen, dat zij in hun geheugen hebben geprent, is dikwijls verbazend groot. De bylinen hebben steeds dezelfde versbouw.

De helden der bylinen dragen de naam Begatyri (dapperen, heldhaftigen). Men verdeelt de bylinen naar de tijd, waarop zij betrekking hebben, en ook wel naar de plaats der handeling. Men heeft bylinen van oude helden uit het tijdperk vóór Wladimir (zoals Swjatogor en Mikula), men heeft een cyclus van Nowgorod, van Moskou enz. In het middelpunt van het geheel staan echter de gezangen uit het tijdperk van Wladimir, met de boerenzoon Ilja van Moerom (Ilja Moeromets) als held.

Ilja en de helden, die met hem tot de Kijewse cyclus behoren, nl. Dobrynja Nikititch, Aljosja Popowitch, e.a. vormen de zgn. Wladimirse tafelronde.

Lit.: R. Trautmann, Die Volksdichtung der Grossrussen (i935); R- Abicht, Die russ. Heldensage (Leipzig 1907); A. Rambaud, La Russie épique (Paris 1876).

< >