Sandro di Mariano Filipepi, genaamd, Italiaans schilder (Florence 1444 of 1445-17 Mei 1510), was een leerling van Fra Filippo Lippi en waarschijnlijk daarna van Verrocchio. Voorts hebben ook Antonio en Piero Pollaiuolo invloed op hem uitgeoefend.
Voor een serie schilderijen, de Deugden voorstellend, die bij hem waren besteld, heeft Botticelli een paneel met de „Fortezza” uitgevoerd, dat zich in de Uffizi te Florence bevindt. Een geheel eigen stijl vond Botticelli eerst ca 1475. Hij was een zeer gevoelige en een dichterlijke natuur, wat ook soms blijkt uit de door hem behandelde onderwerpen. Zijn figuren hebben soms iets kwijnends, iets weemoedigs, een oververfijning, die zich uit in houding en gebaar. Zijn lijnen hebben een grote expressieve kracht. Kort na 1470 is zijn schilderij met Judith en Holofernes te Florence ontstaan en ca 1475 moet hij zijn bekende Aanbidding der Köningen hebben geschilderd (eveneens te Florence), waarin de portretten van de Medici voorkomen.
In 1480 schilderde hij in de kerk van de Ognissanti te Florence een H. Augustinus, een innerlijk diepbewogen figuur, terwijl Ghirlandaio er tegenover een H. Hiëronymus aanbracht. In 1481 werd Botticelli samen met andere Florentijnse kunstenaars naar Rome geroepen om de wanden van de Sixtijnse kapel met fresco’s te versieren. Van zijn hand zijn er episoden uit de Geschiedenis van Moz.es en een Verzoeking van Christus. Tot zijn meest vermaarde werken behoren de zgn.
Primavera, de Geboorte van Venus en de Laster van Apelles, alle drie in de Uffizi te Florence. Uit een villa, die vroeger aan de familie Tornabuoni toebehoorde, zijn zijn fresco’s in het Louvre, die Lorenzo Tornabuoni met de Vrije Kunsten en Giovanna degli Albizzi met Venus en de drie Gratiën voorstellen (waarschijnlijk van 1486).Botticelli is voorts vermaard door zijn zeer gevoelige, soms bijna al te fragiele Madonna’s, waarvan fraaie exemplaren zijn te vinden in de musea te Florence, Parijs, Londen en Berlijn. Daarnaast heeft hij ook portretten geschilderd (Berlijn, Frankfort, Florence).
Botticelli kwam sterk onder de indruk van de predikingen van Savonarola en hij heeft waarschijnlijk onder invloed daarvan sommige van zijn schilderijen met een wereldse inhoud verbrand. Zijn Geboorte van Christus in de National Gallery te Londen (van 1500), dat een zeer mystische inhoud heeft, is misschien zijn laatste schilderij geweest. In zijn laatste levensjaren heeft hij tekeningen gemaakt ter illustrering van Dante’s Divina Commedia. DR J. S. WITSEN ELIAS
Lit.: A. Venturi, B. (Franse uitg. 1926); W. von Bode, B. (Berlin 1926); C. Gamba, B. (Parigi 1938).
