is de naam van negen pausen, nl. van:
Bonifacius I, bisschop te Rome van 418-422, door keizer Honorius tegenover Eulalius verdedigd. Tegen keizer Theodosius verdedigde hij zijn patriarchaalrechten over de provincie Illyrië. Hij werd onder de heiligen opgenomen en zijn feestdag is 25 Oct.
Bonifacius II, een Goot van afkomst, de eerste Duitse paus en bisschop te Rome van 530-532. Hij had iemand als zijn opvolger aangewezen; wijl dit tegen de traditie was en ernstig verzet vond, heeft hij deze aanwijzing herroepen en de oorkonde openlijk verbrand. Hij bestreed het Semipelagianisme door bevestiging van de decreten van de concilies van Valence en Orange (529).
Bonifacius III, een Griek, die van Febr.-Nov. 607 als bisschop te Rome zetelde en keizer Phocas overreedde de bisschop van Constantinopel te verbieden zich „algemeen bisschop” te noemen.
Bonifacius IV, Benedictijn, die van 608-615 regeerde. Hij wordt als heilige vereerd en op 29 Mei gevierd.
Bonifacius V, paus van 619-625, deed veel voor de bekering der Engelsen.
Bonifacius VI, stierf na 15 dagen bestuur, in 896.
Bonifacius VII, eigenlijk Franco, kardinaal-diaken, schuldig gehouden aan de dood van Benedictus VI en Johannes XIV. Hij bemachtigde in 974, door bemiddeling der partij van Crescentius, de pauselijke troon, doch moest na zes weken voor keizer Otto II vluchten en werd door paus Benedictus VII in de ban geslagen. Doch tien jaren later verdrong hij Johannes XIV en plaatste zich opnieuw op de pauselijke troon. Hij stierf echter plotseling binnen het jaar (985) en was zó gehaat, dat het volk zijn lijk langs de straten sleepte.
Bonifacius VIII (1294-1303), eigenlijk Benedetto de Lifredo de Gaetani. Martinus IV verhief hem in 1281 tot kardinaal en zond hem als legaat naar Sicilië en Portugal. Nadat Coelestinus V afstand had gedaan van de pauselijke waardigheid, werd hij tot paus gekozen. Zijn opzet was de menigvuldige twisten in de Christelijke landen te stillen en ze voor een nieuwe kruistocht te verenigen. Doch zijn politiek mislukte op bijna de gehele lijn en zijn pontificaat luidde het verval van het middeleeuwse pausschap in. Hij zette zijn voorganger gevangen, vocht tegen de machtige familie Colonna, die de afstand van Coelestinus voor ongeldig verklaarde, deed haar goederen verbeurd verklaren en verwoestte haar stad Palestrina. Prins Robert van Napels benoemde hij tot koning van Hongarije, de hertog van Groot-Polen schonk hij de titel van koning, koning Jacobus van Aragon beleende hij met de eilanden Corsica en Sardinië, terwijl hij de koningen van Frankrijk en Engeland gebood, vrede te sluiten, en de kroon van het Duitse rijk voor een pauselijk leen verklaarde.
Met grote volharding trachtte hij zijn doel te bereiken. Hij beschouwde de verovering van Schotland door Eduard III als de aantasting van een pauselijk leen en daagde hem in 1299 voor zijn rechterstoel. In Duitsland deed Albrecht I afstand van al zijn keizerlijke voorrechten, om door Bonifacius erkend te worden (1303).
Van wereldhistorische betekenis was zijn strijd met Philips IV van Frankrijk. Toen de geestelijkheid van Frankrijk en Engeland zich beklaagde over de opgelegde belastingen ten behoeve van de oorlog tussen Philips IV de Schone en Eduard III, bedreigde Bonifacius in zijn bul Clericis laicos (25 Febr. 1296) alle vorsten, die zonder toestemming van de paus aan de geestelijkheid belastingen oplegden, met de banvloek. Eduard I gaf toe. Philips echter bood weerstand. Er ontwikkelde zich een bittere strijd, totdat de vergadering van de edelen en de prelaten te Parijs, 10 Apr. 1302, verklaarde, dat zij in wereldse zaken naast God slechts onderworpen waren aan de koning, die zijn waardigheid van niemand in leen ontvangen had. Tevergeefs trachtte Bonifacius in de beroemde en veel belasterde bulle Unam Sanctam, 18 Nov. 1302, de oppermacht van de paus door te zetten en sprak 13 Apr. 1303 over Philips de banvloek uit.
Deze deed een beroep op een algemeen concilie en op de toekomstige paus en zond zijn kanselier Guillaume de Nogaret naar Italië, die, met de hulp van Sciarra Colonna, Bonifacius te Anagni overviel en hem twee dagen gevangen hield. Daarna werd hij door de Anagnaners bevrijd en keerde naar Rome terug, waar hij spoedig daarop overleed. Van hem is de instelling van het jubeljaar afkomstig. De beoordeling van dit pontificaat is zeer moeilijk en het blijft betwistbaar, of Bonifacius handelde uit zuiver bovennatuurlijke redenen ofwel om persoonlijke belangen.
Bonifacius IX (1389-1404), eigenlijk Pietro Tomacelli genaamd, te Napels geboren, werd in 1389 te Rome tot opvolger van Urbanus VI gekozen, terwijl Clemens VII zich te Avignon ophield. Hij is aldus de tweede Roomse paus in de tijd der Westerse scheuring. Aan de jeugdige Ladislaus van Hongarije bezorgde hij de kroon van Napels, en hij verzette zich tegen het gezag der Visconti te Milaan. Om eerstgenoemde tegen Lodewijk van Anjou te beschermen, moest hij een groot gedeelte van zijn gebied aan machtige vorsten als leengoed afstaan, en op deze wijze is Ferrara aan het huis Este ten deel gevallen. Hij deed weinig om de scheuring te beslechten en tijdens zijn pontificaat werd te Avignon, na de dood van Clemens VII (1394), Benedictus XIII gekozen.
Lit.: J. Rivière, Le problème de l'Eglise et de l’Etat au temps de Philippe le Bel (Louvain 1926). Voorts: G. Digard, Philippe le Bel et le Saint Siège de 1215 à 1304 (2 vol., Paris 1936) en T. S. R. Boase, Boniface the eighth (London 1933).
