Frans sociaal-psycholoog (Nogent-le-Rotrou 1841 - Parijs 1931), werkte in de oorlog van 1870 als militair arts en ondernam later uitgebreide studiereizen naar het Oosten. Hoewel onderzoeker van ongewoon veelzijdige belangstelling, heeft Le Bon slechts met een klein boek over de Psychologie van de Massa („Psychologie des Foules”), dat in 1895 het licht zag, beroemdheid verworven; het werd als een baanbrekend werk beschouwd en scheen in de volgende halve eeuw steeds aan betekenis te winnen.
Zijn invloed is ook tegenwoordig nog in vele wetenschappelijke, meer nog in populaire werken over de „massa” en de „massamens” duidelijk voelbaar.De theorie van Le Bon is zeer pessimistisch: het denkvermogen van het individu zakt in de massa ver beneden het niveau van het gemiddelde. Als massa onderscheiden de ontwikkelden zich in niets van de onontwikkelden. Massaleiders zijn meestal psychopathen. De massa heeft de neiging om zich door hen te laten tiranniseren (deze gedachte heeft Hitler weer opgenomen in „Mein Kampf” en, met dezelfde beelden als Le Bon, geschilderd). De massa kan onder bepaalde omstandigheden ook tot edele daden van geestdriftige opoffering komen: doch ook dan slechts met uitschakeling of door vertroebeling van het denkvermogen. Kortom: slechts als geïsoleerd individu is de mens een denkend wezen: in een gemeenschap met zijns gelijken bedreigt hem steeds het gevaar nog dieper te zinken dan de „wilde” en dit zowel waar het zijn verstand, als zijn moraal betreft.
Le Bon generaliseert bepaalde, op zichzelf juist opgemerkte verschijnselen op ontoelaatbare wijze. Ook anderen hebben in die tijd dergelijke gedachten geuit (Nordau, Tarde, Sighele e.a.), doch Le Bon heeft de uiterste consequenties getrokken en daardoor inderdaad het onderzoek op het gebied der sociale psychologie een nieuw doel gewezen.
Bibl.: Recherches anatomiques et mathématiques sur les lois des variations du volume du crâne; L’Homme, les Sociétés et leur histoire (2 dln); Les premières civilisations de l’Orient; Les lois psychologiques de l’évolution des peuples; Psychologie des foules; Psychologie du socialisme; Psychologie de l’éducation; enz.
Lit.: K. Baschwitz, Denkend mens en menigte, hfdst. 1 en 2 (Den Haag 1939-1945).
