Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 26-08-2022

Bolgewassen

betekenis & definitie

zijn overblijvende kruiden, die het kwade seizoen vermogen te doorstaan met behulp van een ondergronds orgaan, dat bol wordt genoemd. Men vindt ze vooral onder de families der Liliaceeën en Amaryllideeën, waartoe de ui, de tulp, de hyacint, de narcis, het sneeuwklokje en nog zeer vele andere geslachten behoren.

Een bol is niets anders dan een zeer sterk verkorte stengel met verdikte, vlezige bladeren of bladgedeelten met reservevoedsel, de zgn. bolschubben of -rokken. Van bolschubben spreekt men bij voorkeur, wanneer deze smal zijn en slechts een klein gedeelte van de bolomtrek omvatten, zoals bij Lilium candidum, van bolrokken, wanneer zij breder zijn, zoals bij ui, hyacint, enz. Het aantal rokken of schubben van een bol is voor verschillende soorten zeer verschillend. Zo vindt men er slechts 1 bij de geelsterren, 2 bij Allium oleraceum, 3 of 4 bij de tulp en veel bij de hyacinten. Bij sommige bollen, zoals die van tulp en hyacint, de zgn. beklede bollen, zijn de buitenste schubben of rokken droog, vliezig en verkleurd, bij andere, zoals die van Fritillaria, de zgn. naakte bollen, steeds vlezig. Het verkorte stengelgedeelte wordt stoel of bolschijf genoemd en uit het groeipunt daarvan ontstaat later de bovengrondse stengel.

Een nieuwe bol wordt vervolgens gevormd uit een okselknop van één der bolschubben met behulp van de assimilatieproducten, die uit de groene bladeren worden toegevoerd. Van belang is nog het onderscheid, dat gemaakt wordt tussen éénjarige, tweejarige en veeljarige bollen. Bij de eerstgenoemde vindt men in de bollen slechts schubben van één jaar, zoals bij de tulp, de geelsterren, enz. Van tweejarig spreekt men, als een bol behalve de delen van het lopende jaar ook nog van het naast voorgaande jaar enige vlezige hulsels vertoont (voorbeelden: sneeuwklokje, kievitsbloem, keizerskroon, schermdragende vogelmelk), van veeljarig als buitendien nog uit vroegere jaren hulsels aanwezig zijn, zoals bij de hyacinten, de knikkende vogelmelk, de narcis, het lenteklokje en de Amaryllis. De grenzen tussen de rokken of schubben der verschillende jaren worden aangegeven door de verdroogde resten der bloemstengels.PROF. DR TH. J. STOMPS

< >