een van de grootste geleerden uit de Mohammedaanse beschavingsgeschiedenis (voorstad Biroen van Chwarezm 973 - Ghazna 1048), bracht het eerste tijdperk van zijn wetenschappelijke werkzaamheid door aan het hof van de kleine dynastie der Zijarieden in Djordjan (aan de Z.O.-hoek van de Kaspische Zee). Hier schreef hij zijn werk over tijdrekenkunde, dat is uitgegeven en vertaald door Sachau (Chronology of ancient nations, London 1879).
Daarna maakte hij een reis naar Indië, dat juist in die dagen door sultan Mahmoed van Ghazna was veroverd. Het resultaat van die reis is neergelegd in een buitengewoon waardevolle beschrijving van Indië, eveneens uitgegeven en vertaald door Sachau (Alberuni's India, an account of the religion, philosophy, literature, chronology, astronomy, customs, laws and astrology of India about 1030, London 1887). Daarna werkte al-Biroeni aan het hof van Mahmoed van Ghazna, aan wiens zoon Mas’oed hij in 1030 zijn naar deze genoemd hoofdwerk al-Kanoen al-Mas’oedi opdroeg. Dit werk, een van de omvangrijkste astronomische werken uit de Arabische literatuur, is nog niet uitgegeven, hoewel enkele goede handschriften bekend zijn.Behalve de genoemde drie werken bestaat er van al-Biroeni nog een aantal minder grote verhandelingen over astronomie, rekenkunde, kosmografie, geneeskunde en natuurkunde, welke ten dele zijn uitgegeven.
Hij was een jongere tijdgenoot van Ibn Sîna of Avicenna, met wie hij in briefwisseling stond; over de betrekking, waarin hij stond tot sultan Mahmoed en tot Avicenna, zijn in de Arabische literatuur tal van anecdoten in omloop.
Lit.: Brockelmann, Gesch. d. Arab. Lit., 2de uitg. Band 1 (Leiden 1943) p. 626 vlg.; A. Zeki Validi Togan, Biruni’s Picture of the World in Mem. of the Arch. Soc. of India, dl 53 (Delhi 1941).
