Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 26-08-2022

Beyerland, abraham willemsz. van

betekenis & definitie

Nederlands mysticus (Beierland 1586/87 - begr. Amsterdam 9 Juli 1648), vestigde zich 1614/15 te Amsterdam, werd aldaar lid van de Waalse kerk (1617) en als handelaar in kantoorboeken lid van het boekverkopersgilde (1626).

Met grote energie werkte hij zich op tot een welgesteld koopman (wonend in „Beyerlant” in de Warmoesstraat) en was sinds 1629 hoofd van een kartel, dat de alleenhandel in civet (parfum gewonnen van de civetkat) verwierf. Hij was het middelpunt van een mystieke kring en maakte zich zeer verdienstelijk door een uitgebreide verzameling aan te leggen van handschriften (gedeeltelijk in afschrift) van Jacob Böhme, waardoor vele van diens werken voor het nageslacht bewaard zijn gebleven. Bovendien heeft hij tussen 1634 en 1642 ongeveer twintig van deze werken in het Nederlands vertaald en op zijn kosten laten drukken, eerst bloemlezingen 1634/35 (Een hand-boecxken sijnde een welriekende bloeme, Sleutelbloem, Den eersten trap tot de bekeeringe en Den tweeden trap tot de bekeeringe), daarna twee grotere werken in hun geheel, 1636/37 (Het derde boeck des autheurs en Het tweede boeck des autheurs) en de rest 1641/42. Daardoor waren vrijwel alle geschriften van Böhme in Ned. vert. verschenen, lang voor de meeste originele teksten waren gedrukt. Slechts twee Duitse teksten gaf hij uit: De signatura rerum (1635) en het Mysterium magnum (1640). Al deze werken verkocht of schonk hij alleen aan geestverwanten; hij ondertekent met „U.

L. mede-borgher van dese (drie-vermenghde) werelt” en eerst de Böhme-uitgaaf van 1682 heeft zijn identiteit onthuld. In 1641/42 was hij regent van het Walenweeshuis te Amsterdam.MR H. F. WIJNMAN

Bibl. (behalve Böhme-vert.): Sesthien boecken van Hermes Tris-megistus, uyt het Grieckx (Amst. 1643, 1652); Kort verhad en aenteeckeningh van het opklimmen en verloop van de gelden ofte munt (Amst. 1645); Sanctus Maximus Episcopus Thaurinen sis . .. dat is: Den heyligen Maximus, bisschop van Thaurense ... item: noch twee sendbrieven door Georgen Preiningh in Nederduytsch ghebr. (Amst. 1645); Van de betrachtingh des levens Christi. Uit het Hooghd... door A. W. V. B. (1647).

Lit.: C. Sepp, Geschiedk. nasporingen II (1873); L. Brummel, in de Hand. 2de Vlaams Congres voor boek- en bibliotheekwezen 1933), Het Boek XXI (1933) en Hist. opstellen, aangeb. a. J. Huizinga (1948); Iz. Prins in het Econ.-hist.

Jaarboek XX (1936); W. Buddecke, Verzeichnis v. Jakob Böhme-Handschriften (1934); Idem, Die Jakob Böhme-Ausgaben I (1937).

< >