is van alle helden uit de oude Spaanse geschiedenis en epische literatuur de enige, wiens bestaan niet te bewijzen is en die daarom dient beschouwd te worden als een legendarische figuur. Dit is te merkwaardiger, daar de meeste oude Spaanse nationale helden, zoals don Rodrigo de Bivar, de Gid, zich onderscheiden door een grote mate van historiciteit.
Werd Bernardo del Carpio aanvankelijk voorgesteld als een neef van Karei den Grote, nl. als de natuurlijke zoon van een zuster van den keizer en een Spaansen graaf, die in het gevolg van zijn groten oom de Saracenen bestreed, en als beloning daarvoor koning van Italië werd, later, toen het nationale bewustzijn in Spanje krachtiger werd, werd Bernardo del Carpio bezongen als de onechte zoon van den graaf van Saldana en Dona Jimena, een zuster van den koning van Asturië, Alfonso II den Kuise (791-835). De vader moest voor zijn zonden met een jarenlange opsluiting boeten. Toen nu Karei de Grote de Pyreneeën overtrok, voerde Bernardo del Carpio de Spanjaarden aan tegen de vijand, die hij versloeg bij Roncesvalles. Hij zelf overweldigde den onoverwinnelijken Roeland. Ziehier een voorstelling van zaken die geheel in strijd is met de Franse traditie, die immers de nederlaag van Roncevaux enkel en alleen aan de Saracenen toeschrijft. Aan het verzoek van den jongen held om zijn vader in vrijheid te zien gesteld, geeft koning Alfonso geen gevolg, waarop Bernardo, diep beledigd, in opstand komt tegen zijn vorst en zich op zijn burcht Carpio terugtrekt.
De koning schuift de onderhandelingen steeds op de lange baan. Als hij den gevangene eindelijk de vrijheid schenkt, is het te laat: de zoon vindt zijn vader niet meer onder de levenden.De oudste drie bronnen van deze legende zijn de kroniek van bisschop Lucas van Tuy, die van Rodrigo de Toledo en de Primera Crónica General van koning Alfonso X den Wijze, die alle drie uit de 13de eeuw dateren.
Bernardo del Carpio wordt in een kleine vijftig Spaanse romances bezongen, die vrij jong zijn (niet van vóór het begin der 16de eeuw). De bekende romance die begint met de woorden Con cartasy mensajeros is de enige oude. Men neemt aan, dat deze compositie een laatste rest vormt van een cantor degesta uit de 13de of 14de eeuw, dat verloren is gegaan.
Ook in de epische en de dramatische literatuur van de 16de en de 17de eeuw neemt de figuur van Bernardo del Carpio een belangrijke plaats in. Bernardo de Balbuena (1568-1627) wijdde aan hem een uitvoerig epos, EL Bernardo o la Victoria de Roncesvalles (1624), in de trant van Ariosto. Den Sevillaan Juan de la Cueva (1550-1609?) komt de eer toe Bernardo del Carpio het eerst op het Spaanse toneel te hebben gebracht. Zijn Comedia de la libertadde Espana por Bernardo del Carpio werd in 1579 te Sevilla opgevoerd. Niemand minder dan Cervantes liet Bernardo optreden in La casadelos celosy selvas de Ardenia, een zeer zwak stuk, dat zijn auteur stellig nimmer de onsterfelijkheid zou hebben bezorgd. Lope de Vega heeft tweemaal den zoon van den graaf van Saldana tot onderwerp van een comedia gemaakt.
Las mocedades de Bernardo del Carpio en El casamiento en la muerte zijn evenwel zeer ongelijk in waarde. Het tweede stuk staat verre boven het eerste. Alvaro Cubillo de Aragón (i5g6?-i66i) werkte vele jaren later, in ieder geval vóór 1660, Lope’s Mocedades om tot El Conde de Saldana, dat tientallen jaren lang repertoire gehouden heeft. De 18de eeuw scheen Bernardo del Carpio te vergeten. De romantiek echter vatte het middeleeuwse thema weer op. De betekenis van Bernardo del Carpio’s figuur voor Spanje resumerend, kan men zeggen, dat deze held is geworden de vertegenwoordiger van ’s lands nationale onafhankelijkheid.
PROF. DR C. F. A. VAN DAM
Lit.: M. Menéndez y Pelayo, Obras de Lope de Vega, t. VII (Madrid 1897), blz. XCI-CLV; Idem, Tratado de los romances viejos, t. I (Madrid 1903), blz. 176-216; Th. Heinermann, Untersuch. z.
Entsteli. d. Sage von B. d. C. (Halle 1927); W. J. En twist le, The Cantar de gesta of B. d. C., in Mod.
Lang. Review, dl 23 (1928), blz. 307 en 432; R. Mit terer, Die Sage von B. d. G. im span. Drama des 16. u. 17. Jahrh. (Würzburg 1930).
