(= Adalbert) is de naam van verschillende Hongaarse koningen uit het huis der Arpaden:
Béla I (1060-’63), geraakte gedurende de voorafgaande regering van zijn broeder Andreas I met dezen in strijd over de troonopvolging, die Andreas eerst aan Béla beloofd had, maar daarna aan zijn later geboren zoontje Salomo wilde geven. In deze strijd zocht Andreas steun bij het keizerlijke hof in Duitsland, doch sneuvelde. Béla werd toen door een anti-Duitse partij op de troon verheven (1060), maar hij stierf plotseling, juist toen een Duits leger onder keizer Hendrik IV Hongarije binnentrok, om Salomo op de troon te plaatsen, die nu inderdaad koning werd (1063).
Béla II (1131-’41), de Blinde, was tijdens een vorigen koning, Koloman, met zijn vader wegens diens oproerige gezindheid van het gezicht beroofd. Hij zelf had gedurende zijn regering te kampen met verzet van Koloman’s zoon Boris, in welke strijd zich ook Polen en Bohemen mengden. Ten slotte bemiddelde keizer Lotharius de vrede.
Béla III (1173-’96), was door keizer Manuel van Byzantium tot schoonzoon en opvolger gekozen en werd aan diens hof opgevoed, maar daar Manuel zelf een zoon kreeg, keerde hij terug naar Hongarije. Als koning volgde hij Byzantijnse zeden en bestuursgebruiken en na de dood van Manuel heroverde hij Dalmatië op het Byzantijnse rijk.
Béla IV (1235-’70), kleinzoon van Béla III, trachtte de macht van het koningschap tegenover de adel, die tijdens zijn vader Andreas II* belangrijke privileges gewonnen had, weer te versterken; daardoor steunde de adel hem niet zeer actief bij de inval der Mongolen in 1241. Na een zware nederlaag bij Mohi moest Béla uit het land vluchten. Bij zijn terugkeer vond hij grote verwoesting en ontvolking. Hij haalde toen vele kolonisten, vooral Duitsers, in het land, stichtte steden en bevorderde zoveel hij kon de welvaart. Met Ottokar II van Bohemen voerde hij een strijd over de opvolging in Oostenrijk, die hij in 1260 verloor.
PROF. DR TH. J. G. LOCHER
Lit.: J. Pauler, Gesch. d. Ung. Nation unter den Arpaden, 2 dln, 2de dr. (Budapest 1879).
