(Syrisch: Bar Daisan), Syrisch geleerde (Edessa 11 Juli 154-222), stamde uit aanzienlijke, heidense ouders. In zijn jeugd de speelgenoot, bleef hij ook later de vriend van der eersten Christenvorstderwereldgeschiedenis,Abgar IX bar Ma'noe den Grote (179-214), die te Edessa over het koninkrijk Osrhoëne regeerde.
Zijn bekering geschiedde op 25-jarige leeftijd (179), toen hij te Edessa bisschop Hystaspes hoorde preken. Hij is een groot denker, dichter en wijsgerigtheologisch auteur geweest in zijn Syrische moedertaal, wiens werken ten dele zelfs in het Grieks werden vertaald. Eusebius, Kerkgesch. IV, 30, roemt hem zeer en karakteriseert zijn theologische positie met deze woorden: „verder verdient opmerking, dat hij vroeger tot de school van Valentinus behoorde (een bekend Gnosticus), maar die veroordeeld heeft en tegen hare mythologische fantasie uitvoerig heeft gepolemiseerd. Hij schijnt zelf overtuigd te zijn geweest, dat hij tot het orthodoxe gevoelen was overgegaan.” De op zijn naam staande verhandeling De Fato — in het Syrisch getiteld Boek van de wetten der landen — is een meesterlijke theologische uiteenzetting met de astrologische noodlotsfilosofie, waarin hij als Christelijk theoloog het probleem van de vrije wil op het peil der toenmalige wetenschap behandelt en daarin een eigen weg gaat. Hij zelf en een van zijn zonen, Harmonius, waren de eerste Christelijke dichters van Syrischen huize.
Hun dichtkunst en muziek hadden zo geweldige invloed, dat de kerkvader Ephrem Syrus, een eeuw later, uit reactie op deze poëzie, welker orthodoxie op dit tijdstip betwijfelbaar was geworden, tot den Vader der Syrische hymnologie is geworden. De ontwikkeling van Bardesanes’ leer in latere geslachten heeft zich zozeer op ketterse lijn bewogen, dat men hem zelf gewoonlijk, zij het ten onrechte, tot de zgn. Gnostici rekent.Lit.: R. Duval, Histoire politique, religieuse et littéraire d’Édesse (Paris 1892); Idem, La littérature syriaque (1907); Baumstark, Gesch. der syrischen Litteratur (Bonn 1922) blz. 12-14; T. Nau, Une biographie inédite de B. (Paris 1897); Idem, Le livre des lois des pays (Paris 1899); Idem, Bardesanes Liber Legum Regionum, in: Patrologia Syriaca, I, II (Paris 1907); A. Hilgenfeld, Bardesanes, der letzte Gnostiker (Leipzig 1864).
