(van bacterium en (payeiv, phagein, opeten) is letterlijk een stof, die bacteriën opeet. Het verschijnsel van de bacteriophagie is, onafhankelijk van elkaar, door Twort in 1915 en door d’Hérelle in 1917 gevonden (men spreekt ook van het verschijnsel van Twort-d’Herelle).
Als men een billioenste kub. centimeter van een bacteriophaag toevoegt aan een jonge bouilloncultuur van een voor deze bacteriophaag gevoelige bacterie, worden de bacteriën in 3-4 uur volledig opgelost. Filtreert men dan deze oplossing door een zó fijn filter, dat geen bacteriën doorgelaten worden, dan kan met het filtraat dezelfde proef worden herhaald. De meeste onderzoekers rekenen de bacteriophagen nu tot de vira (^ virus). Onder het electronenmicroscoop heeft men kunnen waarnemen, dat bacteriophagen lichaampjes zijn ter grootte van 8-50 mfi, die door de wand van de bacterie heendringen, zich in de bacteriecel vermenigvuldigen en zo de Iysis (het oplossen) van deze cel veroorzaken.Er komt in de natuur een groot aantal verschillende bacteriophagen voor. Iedere bacteriophaag kan slechts een bepaalde bacteriesoort of een groep van onderling verwante bacteriën aantasten. Men neemt aan, dat de bacteriophagen in symbiose leven (samen leven) met voor die bacteriophaag resistente bacteriën. Men vindt vooral veel bacteriophagen in de ontlasting van mens en dier en in afvalwater. Waarschijnlijk dragen zij veel bij tot de gedeeltelijke zelfreiniging van afvalwater.
d’Hérelle is van mening, dat bacteriophagen van belang zijn bij het herstel van bacteriële infectieziekten en heeft aangedrongen op de therapeutische toepassing van bacteriophagen bij deze ziekten. Inderdaad zijn in sommige gevallen op deze wijze prachtige resultaten bereikt (o.a. door Asheshov bij de cholera). Daar het isoleren van bacteriophagen echter technisch zeer moeilijk is en het vaak niet lukt de juiste phaag te vinden, heeft deze therapie niet algemeen ingang gevonden.
DR N. LUBSEN
Lit.: F. d’Hérelle, Le Bactériophage, son Rôle dans l’Immunité (Paris 1921); Idem, Le Bactériophage et son Comportement (Paris 1926); Idem, Bactériophage and its clinical Applications (Springfield, 111., 1930).
