Don, keizer van Mexico (Valladolid de Michoacan, thans Morelia, 27 Sept. 1783 - Padilla 19 Juli 1824), een Creool van Spaanse afkomst, onderscheidde zich bij het uitbreken van de vrijheidsoorlog (1810) als officier in het Spaanse leger en hielp mede de troepen van Morelos bij Valladolid en Purmaran te verslaan. De onderkoning Apodoca benoemde hem toen tot opperbevelhebber van het Noorderleger.
Hij werd echter afgezet wegens te grote strengheid (en als Creool?); daarover verbitterd, greep hij de gelegenheid aan, zich tegen Spanje te verklaren. 2i Febr. 1821 vaardigde hij het manifest van Iguala uit, waarbij Mexico als onafhankelijke monarchie uitgeroepen werd. Itürbide liet zich 18 Mei 1822 als Augustin I tot keizer kronen.De volksvertegenwoordiging ontbond hij na een conflict met haar. Hij organiseerde het bestuur en toonde wel talent te regeren. Weldra echter kwamen de republikeinen, gesteund door het leger, in opstand. 19 Mrt 1823 legde Itürbide zijn waardigheid neder; hij vertrok naar Italië. 14 Juli 1824 landde hij weder in Mexico, om zich van de regering meester te maken. Hij werd door generaal Garcia gegrepen en op last van het Congres gefusilleerd.
Bibl.: Memoires, in Eng. ui tg.: A Statement of Some of the Principal Events in the Public Life of I., written by himself (London 1824), Fr.: Mémoires authentiques (Paris 1824); Duits: Denkwürdigkeiten (Leipzig 1824).
Lit.: M. Landré, La fin de l’empire espagnol de l’Amérique (Paris 1922).
