(Deens: Augustenborg), is evenals Glücksburg de naam van een zijtak, de Sonderburgse, van het sinds 1449 in Denemarken en sinds 1460 ook in de hertogdommen Sleeswijk en Holstein regerende huis Oldenburg. Zowel de Augustenburgs als de Glücksburgs — de jongere tak — stammen af van den koning-hertog Christiaan III en wel van diens jongsten zoon Hans.
Beide werden zij, evenals overigens de Gottorpers, beleend met bezittingen in Sleeswijk en Holstein; in Sleeswijk door den koning, in Holstein door den keizer, lenen, die in de loop der tijden aan de Deense kroon vervielen. Toen het in het tweede kwart der 19de eeuw leek, dat de koninklijke lijn binnenkort zou uitsterven, stelde de Augustenburger, Christiaan August, een geschrift op, in hetwelk hij beweerde, dat, wanneer die van Christiaan III’s oudsten zoon, Frederik II, stammende koninklijke tak met den kinderlozen kroonprins Frederik en diens eveneens kinderlozen oom Ferdinand (z Oldenburg, huis), zou zijn uitgestorven, aan zijn huis, althans in de hertogdommen, de opvolging toekwam. En hij hoopte met de koninklijke lijn een vergelijk te kunnen treffen, dat hem de mogelijkheid opende tot de opvolging óók in het koninkrijk — immers: zijn vader was getrouwd geweest met de enige zuster van den toen regerenden koning — een verwachting die hij niet kon uitspreken, omdat de Duitse meerderheid van de bevolking der hertogdommen hem dreef zijn aanspraken te beschouwen als een middel om Sleeswijk en Holstein, waar in die jaren het nationaal besef was ontwaakt, duurzaam van Denemarken te scheiden, en die, overigens, Christiaan VIII’s patent, dat vrouwelijke opvolging, behalve in het koninkrijk, óók in Sleeswijk wenste — ten behoeve van den zoon zijner zuster — te niet deed. Met het absolutisme kwam in Denemarken óók de ,,Lex Regia” ten val, die bepaald had, dat bij uitsterven van de mannelijke lijn de vrouwelijke in het koninkrijk het recht van successie had. Na de 3-jarige oorlog wendde koning Frederik VII zich tot een van zijn agnaten: den Gottorper, tsaar Nikolaas I, om raad in zake opvolging in de door de grote mogendheden gewenste Deense monarchie, de zgn. „Heelstat”: koninkrijk plus hertogdommen. Het resultaat was, dat in 1851 werd besloten, dat niet de door de gebeurtenissen van 1848 tot 1850 gecompromitteerde Augustenburgs — zowel Christiaan August als zijn zoon Frederik hadden in dit conflict de Duitse zijde gekozen — maar de Glücksburgs in den persoon van hertog Christiaan, die gedurende de oorlog zich een goed Deens patriot had betoond en getrouwd was met Christiaan VIII’s zustersdochter, tot troonopvolger werden aangewezen, een besluit, dat de conferentie te Londen van 1852 bekrachtigde.
Christiaan August publiceerde nadien een verklaring, waarin hij beloofde, zich niet tegen de getroffen regeling te zullen verzetten. Evenwel, na de dood van prins Ferdinand en van koning Frederik VII op 15 Nov. 1863, proclameerde Christiaan Augustus’ zoon Frederik zich als Frederik VIII tot hertog van Sleeswijk-Holstein en vestigde zich te Kiel, maar Pruisische juristen verklaarden op von Bismarck’s instigatie zijn aanspraken ongeldig en de beide hertogdommen werden ten slotte door Pruisen geannexeerd. De laatste Duitse keizerin en koningin van Pruisen, Augusta Victoria, was een dochter van Frederik van Augustenburg. DR W. VAN BEDEN
Lit.: z Sleeswijk-Holstein.
