de laatste koning van Peru uit het geslacht der Inca’s (z Amerika, algemeen, geschiedenis), had zijn troon bevestigd door het overwinnen in het voorjaar van 1532 van zijn broeder Huascar, toen Pizarro aan het hoofd der Spanjaarden er binnendrong en hem 15 Nov. 1532 te Cajamarca verraderlijk gevangen nam. Onder belofte, dat hij zijn vrijheid zou verkrijgen, deed de Spanjaard den ongelukkigen vorst een grote hoeveelheid goud en zilver opbrengen, ter waarde van omstreeks 42 millioen gulden.
Toen dit geschied was, oordeelde hij het beter, Atahualpa uit de weg te ruimen, zodat hij hem onder voorwendsel, dat de gevangene vijandelijke voornemens koesterde tegen de Spanjaarden, tot de brandstapel veroordeelde. Dit vonnis werd veranderd in worging, mits de koning het Christendom aannam. Deze stemde daarin toe en werd op 29 Aug. 1533 te Cajamarca ter dood gebracht.
