is de algemene benaming voor uitspraken van de rechterlijke macht. In NEDERLAND geeft het spraakgebruik de naam vonnis alleen aan de uitspraken der Arrondissements-Rechtbanken en Kantongerechten buiten beschikkingen (z beschikking); de uitspraken van de Hoge Raad en de Gerechtshoven worden arresten genoemd.
De Nederlandse Grondwet schrijft in art. 168 voor, dat alle vonnissen de gronden, waarop zij rusten, moeten inhouden en in strafzaken de wettelijke voorschriften, waarop de veroordeling rust, moeten aanwijzen; verder, dat de uitspraak geschiedt met open deuren. Deze vereisten worden herhaald in de artt. 59 en 62 W.v.B.Rv. en 358 en 362 Sv. Men onderscheidt vonnissen bij verstek en vonnissen op tegenspraak.
Lit.: Van Boneval Faure, Het Ned. burg. procesrecht II, 4de dr., blz. 185-243; Star Busmann, Hoofdst. v. burg. rechtsvord., nieuwe uitg. (1948), §§ 379-4°7-
Vonnis duidt in de BELGISCHE wetgeving de uitspraak aan van de Rechtbank van Eerste Aanleg alsmede van de buitengewone rechtbanken (Vredegerecht, Koophandelsrechtbank en Werkrechtersraad) terwijl de uitspraken van de Beroepshoven, het Hof van Cassatie en de Raad van State arresten worden genoemd en de uitspraken van de voorzitter der Rechtbank van Eerste Aanleg of van de Koophandelsrechtbank ordonnanties.
Evenals de Nederlandse Grondwet schrijft de Belgische Grondwet voor dat alle vonnissen (en arresten) met redenen moeten omkleed zijn en in openbare zitting uitgesproken (art. 97). Aan dit vereiste wordt uitdrukkelijk herinnerd door artikel 142 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en artikelen 163, 342 en volg. van het Wetboek van Strafvordering.
