Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

Anders CELSIUS

betekenis & definitie

Zweeds sterrenkundige (Uppsala 27 Nov. 1701 - 25 Apr. 1744), werd in 1730 hoogleraar in de sterrenkunde, bezocht in 1732 in opdracht der regering de voornaamste observatoria in ons werelddeel en vertoefde enige tijd te Parijs, om er andere sterrenkundigen te raadplegen over een bepaling van de gedaante der aarde. Zijn mening, dat naast de graadmeting, die Bouguer in Peru zou uitvoeren, er ook een op hoge breedte moest geschieden tot oplossing van dit vraagstuk, was aanleiding, dat de Franse regering hem met Maupertuis e.a. naar Lapland zond.

In de zomer van 1736 werd door hen de graadmeting tussen Tornea en het dorp Pello in West-Botnië volbracht en Lodewijk XV schonk hem tot beloning een jaargeld van 1000 livres benevens het quadrant, hetwelk hij bij Tornea had gebruikt. Nu stichtte Celsius op eigen kosten te Uppsala een sterrenwacht, alwaar hij belangrijke waarnemingen deed en in 1740 werd er een observatorium gebouwd door de regering. Behalve een: Disquisitio de observationibus pro figura telluris determinanda in Gallia habitis (1738) schreef hij onderscheiden verhandelingen; een van deze verdient bijzonder de aandacht, omdat hij daarin de thans algemeen gebruikelijke en naar hem genoemde honderddelige thermometer beschrijft. Verder hield hij zich bezig met de meting van de intensiteit van het licht, met het noorderlicht, de theorie omtrent de manen van Jupiter, en was een der eersten, die op de negatieve niveauverandering aan de kust van Zweden de aandacht vestigde.

< >