Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

LAPLAND

betekenis & definitie

door de inboorlingen Sa(b)me ddnam genoemd, is een uitgebreid landschap van ca 400 000 km2 en met ca 170 000 inw. in het N. van Europa en behoort tot vier staten. Het grenst in het N. aan de Noordelijke Ijszee en is verdeeld in Noors Lapland of het ambt Finmarken (en een deel van het ambt Tromsö), Russisch Lapland in het westelijk deel van het schiereiland Kola, Fins Lapland, het noordelijk deel van het lan Uleaborg en Zweeds Lapland, verdeeld in 7 Lapmarken.

Een gedeelte van Tornea-Lapmark en geheel Kemi-Lapmark werden in 1809, bij de vrede van Frederikshamn, tegelijk met Finland door Zweden aan Rusland afgestaan; dit gebied behoort thans tot Finland.Lapland is een woest, bosrijk, gedeeltelijk (in het Skandinavische N.W. deel) bergachtig (Kebnekaise, 2135 m) en gedeeltelijk vlak en moerassig land, uit de golvende vlakten rijzen hier en daar eilandbergen op. De bodem bevat ijzer-, koper- en (zilverhoudend) looderts, vooral op het schiereiland Kola. Vele beken en rivieren stromen er van het gebergte in de Botnische Golf, o.a. de Lulea, de Pitea, de Umea en de Skelleftea. Ook vindt men er vele meren, o.a. het Finse Enaremeer (1421 km2); in Zweden het Tornestrak (317 km2). De winter is er lang en streng, de zomer zeer kort; de langste dag duurt er in het Z. een etmaal en in het noordelijke gedeelte 3 maanden, terwijl de langste nacht er dezelfde duur heeft. In de zomer plagen muskieten en andere insecten mensen en vee. De grond is trouwens alleen in het Z. van Zweeds Lapland voor de landbouw geschikt. Slechts de kolonisten in Zweeds Lapland hebben paarden, rundvee en schapen; in het algemeen is bij de Laplanders het rendier het huisdier. Tot de wilde dieren behoren wolven, beren, lynxen, vossen, marters, otters en hazen en men heeft er veel gevogelte en vis. Het land is schraal bevolkt; de inwoners zijn óf eigenlijke Laplanders (inboorlingen) óf kolonisten. Het aantal der eerstgenoemden (z Lappen) is ca 30000 (Zweden: 7000; Noorwegen: 20000; Finland: 2000; Rusland: 1000). De totale bevolking telt ca 925000 inwoners.

Lit.: Lappland, uitg. O. Bergqvist en F. Svenonius (1906-’08); Svenska Turist-forenings reschandböcker: Lappmark (2 dln, 1921-’23); Finnisch Lappland u. Persamo, hrsg. v. G. Braun (1925), J. Blütghen, L., in: Ztschr. f. Erdkunde VI (1938), met lit. opg.

< >