is een grote rivier in Oost-Azië. Zij ontstaat op 53° 20' N.Br. en 121° 28' O.E. v.
Gr. uit de vereniging van de uit de Russische „Boerjatisch-Mongoolse Republiek” komende Sjilka en de uit de Chinees Mongolië komende Argoen en vormt in een grote boog de noordgrens van Mantsjoerije tegen het Russische „Gebied van het verre Oosten”, tot bij Chabarowsk, waar de Transsiberische spoor (de Amoer en Oessoerispoorweg) naar Wladiwostok haar overschrijdt. Zij mondt uit op 530 N.Br. en 141° O.L., bij de vesting Nikolajewsk, door een ondiepe boezem, de Amoer-Liman, in de Tataren-Sont, achter het eiland Sachalin. Aangezien de brede Limanmonding door verzanding vrijwel onbevaarbaar is, gaan de over de rivier verscheepte goederen van daar per spoor naar het op slechts 15 km afstand aan de Tataren-Sont gelegen Alexandrowsk (gesticht in 1855). Met inbegrip van de Argoen heeft de rivier een lengte van 4478 km en is over 3000 km bevaarbaar. Het stroomgebied is 2,2 mill. km2. Tot haar zijrivieren behoren aan de linkeroever: de Seja, de Boereja Sawitaja, de Gorim en de Amgoen, aan de rechteroever de Albasisja (Emoeri), de Komar, de Soengari, de Moeren, de Noor, de Oessoeri enz. De Amoer, de Soengari en de Oessoeri worden van Apr. tot begin Nov. bevaren, in Mei en Juni treden zij buiten haar oevers; de overige tijd zijn zij met ijs bedekt.Amoergebied
noemt men
1. het in 1885 in Oost-Azië opgerichte Russische generaal-gouvernement („Primurskaja Generalnaja Gubernija”); het besloeg een oppervlakte van bijna 3 millioen km2. De hoofdstad was Chabarowsk.
2. de Amoer-provincie, op 27 Mei 1858 door China bij het verdrag van Aigun aan Rusland afgestaan, in hoofdzaak vormende het linker-oevergebied van de Amoerrivier, tot 1884 behorende tot het generaal-gouvernement van Oost-Siberië, daarna tot het generaal-gouvernement Amoer. Van 1922-1926 bleef het nog als gouvernement georganiseerd, doch daarna is de gouvernementsindeling vervallen.
3. Thans is het Amoer-gebied (sedert 1922) een autonome Sovjet-staat van Rusland met een oppervlakte van bijna 2,6 mill. km2 en 2 mill. bewoners; ook wel aangeduid als „Gebied van het Verre Oosten”. Daarvan werd als afzonderlijke radenrepubliek ook weer afgescheiden het gebied der BoerjatenMongolen (met een oppervlakte van 0,37 mill. km2 en ruim 540 000 bewoners), ten O. van het Baikalmeer.
In Juni 1937 vond aan de Amoer (T: 120 km stroomafwaarts van Blagowsjesjtsjensk) een incident plaats tussen Russische en Japanse troepen, welke laatsten toenmaals de marionettenstaat Mantsjoekwo (Mantsjoerije) bezet hielden en de tijd schoon achtten om te profiteren van de tijdelijke zwakte der Sovjet-Unie tengevolge van de rigoureuze zuiveringsprocessen, die ook het officierencorps niet onaangetast hadden gelaten. De Russen zagen zich dan ook genoodzaakt te wijken voor de Japanse dreigementen en ontruimden enkele eilandjes in de stroom. In Wereldoorlog II trokken op 10 Aug. 1945, na de oorlogsverklaring der Sovjet-Unie aan Japan, de Rode troepen bij Blagowsjesjtsjensk over de Amoer en begonnen van daar de opmars in de richting van Charbin.
Amoerspoorweg
is een spoorlijn in Oost-Siberië, bestemd om aan Rusland een goede verbinding met de oostkust van Azië te verschaffen en tevens het Amoergebied te ontsluiten. Tot de bouw dezer voor Rusland om meer dan één reden belangrijke lijn werd besloten na de nederlaag in de oorlog met Japan (1904-1905), waarvan o.a. een gevolg was, dat de Oostchinese spoorweg door Mantsjoerije voor Rusland zijn betekenis als weg naar Wladiwostok verloor. In 1908 keurde de Doema het regeringsvoorstel tot bouw van de spoorweg goed. Om strategische redenen zou de lijn evenwijdig met de Amoer lopen, op een afstand van ten minste 15 en ten hoogste 120 werst van deze rivier verwijderd. Steenkool als brandstof leveren de mijnen van Petrowsk (niet ver van Nertsjinsk) en die langs de Olowa. De spoorweg, die in 1916 gereed kwam, takt even beoosten Tsjita van de Transsiberische spoorweg af en volgt van Nertsjinsk af het dal van de Sjilka, vervolgens dat van de Amoer, die hij bij Charowsk overschrijdt om dan zuidwaarts het dal van de Oessoeri te volgen en tenslotte bij Nikolsk even benoorden Wladiwostok weder de Transsiberische spoorweg (hier ook wel Oostchinese spoorweg geheten) te bereiken.
