Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-06-2022

Alexandrijnse verzen

betekenis & definitie

tellen zes jambische voeten met een caesuur na de derde voet. Gewoonlijk rijmen zij twee aan twee, en de paren met staande en slepende rijmen wisselen elkander af.

Door de sterk uitkomende caesuur krijgen deze verzen licht een eentonige dreun, vooral wanneer de caesuur tussen twee woorden valt (diacresis), zoals vaak bij Cats. Met goed gevolg is de alexandrijn door Vondel gebruikt.Vermoedelijk ontleent hij zijn naam aan het gebruik in een oud-Franse Alexanderroman (1180), of aan den voornaamsten dichter daarvan, Alexandre de Bernai; hij is echter reeds vroeger gebruikt, o.a. in de Reis van Karel den Grote naar Jeruzalem en Konstantinopel, uit het laatst der 11de eeuw. De Franse alexandrijn was — en is — echter niet noodzakelijk jambisch; zijn kenmerken zijn: twaalf lettergrepen en meestal een caesuur in het midden. Later bleef hij bij voorkeur de maat voor het heldendicht en het treurspel, en de Franse dichters wisselden hem wel eens af met kortere versmaten, om de eentonigheid te vermijden. In de nieuwere tijd wordt de alexandrijn minder dan voorheen toegepast.

< >