Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 14-11-2017

Afzwering

betekenis & definitie

De afzwering van Philips II, koning van Spanje, door de Algemeene Staten der Vereenigde Nederlanden behoort tot de merkwaardigste feiten onzer Vaderlandsche geschiedenis. Het besluit tot die afzwering werd genomen door gemagtigden van Brabant, Gelderland met Zutphen, Vlaanderen, Holland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overijssel, en Mechelen, en het plakkaat, waarbij die afzwering werd afgekondigd, is gedagteekend den 26sten Julij 1581.

Uit dit uitgebreid en belangrijk staatsstuk deelen wij het volgende mede:

“De Staten-Generaal der geünieerde Nederlanden, allen den gheene die dese tegenwoordige sullen sien ofte hooren lesen, saluyt. Alsoo een iegelijk kennelijk is, dat een Prince van den Lande van Gode gesteld is hoofd over syne ondersaten om deselve te bewaaren ende te beschermen van alle ongelijk, overlast ende geweld, gelyk een Herder tot bewaarenisse van syne schaapen. En dat de Ondersaten niet en syn geschapen tot behoef van den Prince, om hem in alles, wat hij beveeld, weder het Goddelyk of Ongoddelyk recht is, onderdanigh te wesen en als slaven te dienen: maar den Prince om der onderdaanen wille, zonder dewelke hij geen Prince is, om deselve met recht en reedenen te regeeren, voor te staan en lief te hebben, als een vader syne kinderen ende een Herder syne schaapen, die syn lyf ende leven set om deselve te bewaaren. Ende so wanneer hy sulks niet en doet, maar in stede van syne Onderdaanen te beschermen, deselve soekt te verdrukken, t’ overlasten, hunne oude vrijheid, privilegiën en oude herkomsten te benemen, ende heur te gebieden en te gebruiken als slaven, moet gehouden worden, niet als een Prince, maar als een Tyran ende voor sulxs na recht en redene mag ten minste van syne Ondersaten, met besondere deliberatie van de Staten van de Lande voor geen Prince meer bekend, maar verlaten, ende een andere in zijn stede, tot beschermenisse van henlieden voor Overhooft zonder misbruiken gekozen worden. Te meer so wanneer de ondersaten, met ootmoedige vertooningen niet en hebben heuren voorschreven Prince kunnen vermurwen noch van syn Tyrannig opset keeren, en also geen ander middel en hebben, om heur eigene, heur huisvrouwen, kinderen ende nakoomelingen aangeboorne vrijheid (daar zij na de wet der Natuur goed en bloed schuldig voor zijn op te zetten) te bewaaren en te beschermen, gelijk tot diverse reyzen, uit gelijke oorzaken, in verscheiden landen en op diverse tijden geschied is, ende exempelen genoeg bekend zijn; ’t welk principaalijk in deze voorschrevene landen behoort plaats te hebben en stand te grijpen, als die van alle tijden zijn geregeerd geweest en ook hebben moeten geregeerd worden, navolgende den eed, bij heure Prince, bij hunner aankomste gedaan na uitwijzen heurer Privilegiën, costumen ende oude herkomen; hebbende ook meest alle de voorschrevene landen haren Prince ontvangen op conditiën, contracten en accoorden, dewelke brekende ook naar recht den Prince van de heerschappij van de Lande is vervallen. Nu is ’t also, dat den koning van Spanje enz. enz.

Doen te weten: dat wij, ’t geen voorsz. aangemerkt, ende door den uittersten nood, als te vooren gedrongen zijnde, bij gemeen accoord, deliberatiën ende overdragen, den koning van Spanjen verklaard hebben, ende verklaaren bij deezen ipso jure vervallen van sijne heerschappije, gerechtigheden en ervenisse van de voorsz. landen, en voortaan van geene meeninge te zijn, denselven te kennen in eenige zaaken, den Prince, zijne Hoogheid, Jurisdictie ende Domeinen van deze voorsz. landen raakende, sijnen naam als overheer meer te gebruiken of bij iemand toe te laten gebruikt te worden. Verklaarende ook diensvolgens alle officiers, justiciers, smalle Heeren, Vasalen ende andere Ingesetenen van den Lande, van wat conditie en kwaliteit die zijn, voortaan ontslagen van den eed, die zij den koning van Spanje, als Heere van deze voorsz. Landen geweest hebbende, eenigzints mogen hebben gedaan ofte in hem gehouden wesende, enz. enz.”

Dit stuk is ter ordonnantie van de Staten geteekend door J. van Asseliers. Het maakte een einde aan de weifeling van velen, die zich door hun eed aan den Koning van Spanje gebonden rekenden, maar in hun hart groote voorstanders waren van de onafhankelijkheid van den jeugdigen Staat. De oirkonde der afzwering is de grondslag van onze vrijheid, van ons zelfstandig volksbestaan. Wie ze in haar geheel wenscht te lezen, kan ze vinden in het Vaderlandsch Woordenboek van Jacobus Kok (Dl. II bl. 367 en verv.).

< >