Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 14-11-2017

Acton

betekenis & definitie

Acton (Jozef), eerste minister van Ferdinand IV van Napels, was de zoon van den Ierschen baronet Eduard Hecton, wiens geslachtsnaam hjj met dien van Acton verwisselde. Hjj werd den 1sten October 1737 geboren te Besançon, waar zijn vader als geneesheer werkzaam was. Hjj trad in dienst bij de Fransche marine en later bij den groothertog Leopold van Toscane. Hij voerde het bevel over de schepen, die laatstgenoemde aan Karel III van Spanje ter hulp zond tegen Algiers (1775).

Bij de nederlaag der Spanjaarden redde Acton 3- of 4000 man door hunne inscheping met het geschut zijner kleine vaartuigen te dekken. Daarna werd hij door Spanjes Koning aanbevolen aan diens zoon Ferdinand IV van Napels. Hjj trad bij dezen in dienst, verwierf de gunst der hartstogtelijke koningin Maria Carolina en werd door haren invloed eerst tot minister van marine, toen tot minister van oorlog en eindelijk tot hoofd van het Kabinet benoemd. Om de bedoelingen der Koningin te bevorderen, die — eene dochter van Maria Theresia — het Spaansche regering-stelsel wilde doen vallen, om het naar dat van Oostenrijk en Toscane te vervormen, zocht Acton de verdeeldheid met Spanje, die sedert 1785 bestond, ijverig te onderhouden en verijdelde zelfs de voorgenomen reis des Konings naar zijn vader. In het binnenland zocht hij het drukkende leenstelsel te beperken en verbitterde hierdoor den adel. Intusschen was de Fransche omwenteling tot stand gekomen, en na het bombardement van den admiraal La Touche (18 December 1792) zag Napels zich gedwongen, de Fransche Republiek te erkennen. Nu zocht Acton steun bij het Engelsche kabinet, poogde de Italiaansche Staten tot een verbond tegen Frankrijk te bewegen en bragt de Napolitaansche vloot (1798) op 120 schepen met 1200 stukken. Hij zelf werd met eene dictatoriale magt bekleed en vormde met den Koning en de Koningin den geheimen raad. Intusschen naderde Napoleon, maar bij tijds werd te Brescia een wapenstilstand (5 Junij 1796) en daarna de vrede van Parijs (11 October 1796) gesloten. Acton werd nu verheven tot opperbevelhebber der land-en zeemagt, en terwijl Fransche zendelingen door het koningrijk Napels trokken, om de bevolking te winnen voor de republiek, maakte Acton zich op nieuw ten strijde gereed. Zijn leger werd echter door de Franschen geslagen, en terwijl de Koning naar Palermo de wijk nam, rukte Championnet (23 Januarij 1799) aan het hoofd der zegevierende Franschen binnen de muren van Napels, waar hij de Parthenopeïsche republiek afkondigde. Deze bezweek echter voor een volksopstand in Calabrië en Apulië, zoodat de Fransche generaal Micheroux moest kapituleren, waarbij hij eene algemeene amnestie bedong. Hieraan echter wilde koning Ferdinand, door de Koningin en Acton aangevuurd, zich niet houden. Hij achtte goede trouw jegens hen, die hij als opstandelingen beschouwde, onnoodig, en duizende onschuldigen, waaronder zich vele verdienstelijke mannen, vrouwen en jongelingen bevonden, werden ter dood gebragt. Na dit bloedbad keerde het Hof (Januarij 1800) naar Napels terug. De vrede van Florence (28 Maart 1801), die den Koning dwong, om van elke verbindtenis met Engeland af te zien en eene algemeene amnestie te verleenen, beroofde Acton van zijn invloed. In 1804 werd hij van het Hof verwijderd, en hij begaf zich naar zijne goederen op Sicilië. Op zijn raad schond de Koning het onzijdigheidsverdrag, in 1805 met Napoleon gesloten, en veroorloofde de landing van 12000 man Russische en Engelsche troepen. Nu nam Acton de teugels van het bewind weder in handen. Weldra echter trok Napoleon in zegepraal de hoofdstad binnen, en het Hof vlugtte wederom naar Palermo. Hier verzette de hoogmoedige gunsteling zich openlijk tegen zijne Koningin en werd in 1806 als eerste minister door den markies Circello vervangen. Acton overleed in het jaar 1808.

< >