Voor veel mensen is het bijzonder moeilijk in de winter een eik te onderscheiden van een appelboom. Ze moeten wachten tot de boom in het voorjaar weer bladeren krijgt; aan de vorm van de bladeren is het immers betrekkelijk gemakkelijk vast te stellen met welke boomsoort men te maken heeft.
Want elke boom heeft een eigen blad vorm; de bladeren van een kastanjeboom zijn gemakkelijk te onderscheiden van die van een wilg en zelfs een kind kan het verschil ontdekken tussen een diepingesneden eikenblad en het bijna ronde blad van een appelboom. Bomen zijn natuurlijk niet de enige planten met bladeren. Op een paar uitzonderingen na dragen alle vertegenwoordigers van het plantenrijk de een of andere bladsoort - ook al is die in het geval van bijvoorbeeld de denneboom zó vergroeid, dat we spreken van een naald.De bladeren van de planten kunnen, zoals de tekeningen laten zien, de meest grillige vormen aannemen. Alle bladeren hebben echter nerven; het is een soort geraamte, dat opgevuld wordt met groen en waarvan de bouw de uiteindelijke vorm van het blad bepaalt. Er moeten heel wat vragen beantwoord worden voordat men in staat is een blad op de juiste wijze te beschrijven. De voornaamste van die vragen zijn de volgende:
• is het blad enkelvoudig of is het samengesteld uit kleinere blaadjes?
• is de rand ervan glad of getand?
• hoe groot is het blad?
• heeft het diepe insnijdingen?
• welke vorm hebben de nerven?
• is het blad dun of dik?
• is het glad of harig?
• welke kleur heeft het blad?
Hoe mooi bladeren ook zijn - het is natuurlijk duidelijk, dat ze niet alleen voor de verfraaiing van de plant dienen. Elk groen blad is een kleine voedselfabriek die de gehele plant van voedingsstoffen voorziet. Dat voedsel wordt gemaakt uit water en koolzuurgas. Het water wordt via de wortels en de stengels aangevoerd uit de grond; het koolzuurgas haalt het blad uit de lucht. Maar het kleine voedselfabriekje in elk blad komt pas in bedrijf als er voldoende licht aanwezig is. Vandaar ook, dat planten ’s nachts geen voedsel produceren; vandaar ook, dat elke plant zijn best doet om zoveel mogelijk licht te krijgen.
Dat is bv. een verklaring voor het feit, dat planten in huis altijd in de richting van het raam groeien. Behalve water, koolzuurgas en zonlicht heeft de plant nóg iets nodig om voedsel te kunnen produceren. Dat is de geheimzinnige, groene stof, die de wetenschap chlorofyl noemt en die groen gemaakt heeft tot de voornaamste kleur in de plantenwereld. Ook planten die rode of bruine bladeren dragen (de bruine beuk bijvoorbeeld) hebben chlorofyl in hun bladeren; alleen blijft die stof verborgen achter de overheersende andere kleur van het blad.
Ook voor de mens is de werking van de bladeren belangrijk. Als ze bezig zijn met de produktie van voedsel brengen ze namelijk zuurstof in de lucht... en dat is nu juist de stof, die alle mensen en dieren nodig hebben om te kunnen leven!