Een oude, Deense legende verhaalt van een sluwe graaf, die door zijn vijand verslagen wordt. Voordat hij in gevangenschap zal worden weggevoerd, vraagt hij zijn overwinnaar een gunst: nog éénmaal te mogen zaaien en oogsten op het land, dat hij kwijt zal raken.
De overwinnaar staat die gunst welwillend maar zonder nadenken toe. Hij ontdekt zijn roekeloze vergissing pas als de verslagen graaf. .... eikels begint te zaaien. Want tussen het zaaien en het oogsten van een eikenwoud kunnen honderden jaren liggen .....Als de eiken hun volle wasdom hebben bereikt, kunnen ze tot 35 meter hoog worden; een storm moet dan al heel wat mans zijn om zo’n robuuste boom te ontwortelen. Andere eigenschappen zijn de hardheid en de duurzaamheid van eikenhout. Die eigenschappen maken het bij uitstek geschikt voor het vervaardigen van meubels en het bouwen van houten schepen. Dat geldt natuurlijk uitsluitend voor eikebomen. Onder de honderden eikensoorten, die in de wereld gevonden worden, komen namelijk ook verscheidene struiken voor, die natuurlijk geen timmerhout leveren. Ook de kurkeik produceert geen waardevol hout; de betekenis van deze soort (die vooral in Spanje voorkomt) is de bast, waaruit kurk vervaardigd wordt.
De onopvallende bloemen van de eik verschijnen reeds in de vroege lente; nog vóór de bladknoppen openspringen. Elke eik heeft zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen; de eerste zijn uitgerust met meeldraden, de tweede met stampers. Uit die bloemen ontstaan in het najaar de bekende eikels, die door tal van dieren gegeten worden en in sommige delen van de wereld ook wel eens door de mens. De meeste eikebomen verliezen hun bladerkleed in het najaar, dikwijls na eerst de prachtigste kleuren getoond te hebben. Sommige soorten echter blijven altijd groen; hun bladeren worden wel vernieuwd, doch dit gebeurt geleidelijk. Een voorbeeld van zo’n eeuwig groene eik is de Californische, die behalve in het zuiden van de Verenigde Staten ook voorkomt in het gebied van de Middellandse Zee.
Eiken hebben altijd een grote rol gespeeld in de geschiedenis. Bij de Grieken en de Romeinen behoorden ze tot de hulpmiddelen van de toekomstvoorspellers; de Germanen beschouwden de boom als heilig en ook bij de vroegste bewoners van Nederland vervulde de eik een voorname rol in godsdienst en rechtspraak.