Geschiedenis Lexicon

H.W.J. Volmuller (1981)

Gepubliceerd op 03-08-2020

Dirk

betekenis & definitie

graven van Holland.

Dirk I, ✝ 6.10.939 (?); waarschijnlijk zoon van → Gerulf II. Wordt 916-928 vermeld; huwde Geva, die mogelijk afstamde van Pippijn van Italië (zoon van Karel de Grote); schijnt zijn vader opgevolgd te zijn in Kinhem (Kennemerland). Ontving 15.6.922 van de Frankische koning Karel de Eenvoudige de kerk te Egmond met de daarbij behorende goederen in het noorden van Holland. Dirk i wordt als eerste graaf van Holland beschouwd (→ Floris II).

Dirk II. ✝ 6.5.988: zoon van → Dirk i. Wordt 10.6.953—1.4.988 vermeld; gehuwd met Hildegard(is), dochter van → Arnulf I van Vlaanderen. Na diens dood (965) maakte Dirk zich meester van een deel van Vlaanderen (o.a. het graafschap Gent); ontving 969 van Lotharius ii het Land van Waas; 985 van Otto m ook Maasland, Kennemerland en Texel. Volgens de oorkonde was hij als prefect de drager van het rijksgezag in de gouw Texla. Zijn zoon Egbert werd 976 kanselier van keizer Otto II en 977 aartsbisschop van Trier; zijn zoon → Amulf van Gent huwde met Liutgardis van Luxemburg.

Dirk III (993-1039), ✝27.5.1039; zoon van → Arnulf van Gent; bijgenaamd Hierosolymitas (de Jeruzalemmer), ter herinnering aan een bedevaart. Gehuwd met Othelhildis, dochter van markgraaf Bernhard I van de Noordmark. Regeerde eerst onder de voogdij van zijn moeder Liutgard(is). Het bezit in Gent en Waas ging verloren, maar hij ontnam aan bisschop Adalbold van Utrecht Rijnland en annexeerde de Merwedemoerassen, die hij door Friese kolonisten liet ontginnen. Bouwde aan de Merwede (de huidige Noord en Nieuwe Maas) bij Vlaardingen een sterkte, waar hij tol hief. Het gebied behoorde eveneens aan de bisschop van Utrecht, die samen met hertog Godfried van Lotharingen op last van de keizer aan deze gezagsaanmatiging een einde trachtte te maken. Dirk handhaafde zich echter door een overwinning bij Vlaardingen (1018).

Dirk IV (1039-49), ✝ 1l3(?). 1.1049 Vlaardingen; zoon van -→ Dirk III. Bleef ongehuwd. Breidde zijn gebied uit langs de Maas tot Heusden. Koning Hendrik III dwong hem echter dit gebied op te geven; Dirk sneuvelde tegen de bisschoppen van Utrecht, Luik en Metz. Hij werd opgevolgd door zijn broer → Floris I.

Dirk V (1061-91), 117.6.1091; zoon van → Floris I en Geertruid(a) van Saksen. Gehuwd met Othelhildis van Saksen; kwam 1061 aan het bewind onder voogdij van zijn moeder en haar tweede echtgenoot → Robrecht de Fries, graaf van Vlaanderen. Keizer Hendrik iv schonk 1064 het graafschap Holland aan de bisschop van Utrecht. In 1071 wist bisschop Willem i, die zich verbonden had met Godfried m (met de Bult) van Lotharingen, zich meester te maken van Holland. Toen Godfried door sluipmoord uit de weg was geruimd (1076) kon Dirk met steun van zijn stiefvader zijn graafschap op bisschop Koenraad veroveren; werd opgevolgd door zijn zoon → Floris II de Vette.

Dirk VI (1121—57), ✝ 5. of 6.8.1157; zoon van → Floris n de Vette en Geertruid (alias Petronella) van Opper-Lotharingen, halfzuster van Lotharius van Saksen. Volgde 1121 zijn vader op onder regentschap van zijn moeder. Deze handhaafde zich met moeite tegenover keizer Hendrik v tot Lotharius keizer werd (1125). De West-Friezen erkenden echter Dirks broer Floris de Zwarte, die ook door de Kennemers gesteund werd. De twist tussen de broers werd door Lotharius beslecht. Dirk huwde vóór 1137 Sophia van Rheineck, dochter van Otto I, graaf van Rheineck, en Geertruid van Nordheim.

Dirk VII (1190—1203), *4.11.1203 Dordrecht; zoon van -→ Floris ui en Aleida van Schotland; kleinzoon van -→ Dirk VI . Gehuwd (1186) met Aleida van Kleef; genoot de steun van keizer Hendrik VI; lijfde de Grote Waard bij zijn gebied in; sloot zich 1198 aan bij de partij der Welfen en mengde zich zonder succes in de strijd tussen Brabant en Gelre. Deze inmenging kostte hem het gebied ten noorden van de Maas, met inbegrip van Dordrecht, welk gebied hij als Brabants leen terugkreeg. Bovendien steunde zijn broer, de latere Willem i, de weer in verzet gekomen West-Friezen. Dirks dood gaf tot grote moeilijkheden aanleiding: → Ada, gravin van Holland.

Litt. A.W.E.Dek, Genealogie der graven van Holland (4e dr. 1969).